60 Yıllık Uzay Macerasında 65 Kadın Uzaya Çıktı

Sovyet Kozmonot Yuri Gagarin'in Nisan 1961’de uzaya çıkmasının ardından yaklaşık 60 yıl geçti. Mart 2020 itibarıyla, toplamda 566 kişi uzaya gitti. Aralarında kozmonotların, astronotların, uzay istasyonu komutanlarının da bulunduğu 65 kadın uzayda bulundu.

Yuri Gagarin'in 1961'de uzaya çıkan ilk insan olmasının ardından Sovyetler Birliği ve ABD arasında süregelen uzay yarışında Sovyetler Birliği öne geçmişti. Bu rekabet öylesine kızışmıştı ki Gagarin’in uzaya çıkışının ardından geçen iki yıllık sürede on insan uzaya gönderildi ama aralarında hiç kadın yoktu. Ta ki 16 Haziran 1963’te Vostok 6 ile uzaya çıkan Valentina Tereşkova’ya kadar.

Tereşkova 1937 yılında Volga nehrinin kıyısındaki bir köyde doğmuş. Traktör sürücü bir babası İkinci Dünya Savaşı’nda hayatını kaybetmiş, bu kaybın ardından göç etmek durumunda olan annesi ise pamuk işçisi olarak ailesinin geçimini sağlamıştı. Küçük yaştan itibaren paraşütle atlamaya ilgi duyan Tereşkova, yerel bir hava kulübüne katıldı ve ilk atlayışını 1959'da 22 yaşında yaptı. Paraşütle atlama becerileri Sovyet uzay programındaki görevlilerinin dikkatini çektiğinde bir tekstil fabrikasında çalışıyordu.

Tereşkova, Sovyet uzay programı için gönüllü oldu. Pilot olarak tecrübesi olmamasına rağmen 126 paraşüt atlayışı nedeniyle programa kabul edildi. Tereshkova, diğer dört kadınla birlikte, uzun süre yalnız kaldığında, aşırı yerçekimi koşullarına ve sıfır yerçekimi koşullarına nasıl tepki vereceğini belirleyen testleri içeren 18 aylık bir eğitim aldı. Beş kadından sadece Tereshkova uzaya gitmek için seçildi.

16 Haziran 1963’te Vostok 6, ilk defa bir kadının görev aldığı uzay uçuşuydu. Sovyet uzay programı kozmonotu Tereşkova, uzaya çıktığında 26 yaşındaydı.

Valentina’nın uzaya fırlatılmadan önce son sözü, “Hey gökyüzü, şapkanı çıkar ve beni selamla. Geliyorum!” olmuştu.

Valentina Tereşkova’nın uzayda kaldığı süre o zamana dek uzaya çıkan astronotların kalış süresinden daha fazlaydı. Uzayda toplam 70 saat ve 50 dakika süren uçuş gerçekleştirdi. Dünyanın etrafında 48 tur attı. Üç gün süren bu uçuşun ardından, 19 Haziran’da Orta Asya’da Kazakistan’ın Karaganda kentine iniş gerçekleştirdi.

Tereşkova, o yıllarda Sovyetler Birliği’ de kahraman ilan edildi. 6 Mart 2021’de 84 yaşına girecek olan Tereşkova, bir daha uzaya çıkmadı fakat tüm kadınları bunun için teşvik etti. “Yapamayacağınız hiçbir şey yok.”

Svetlana Savitskaya 1982'de Salyut-7 uçuşuna katılarak Valentina Tereşkova'dan 19 yıl sonra uzaya giden ikinci kadın oldu. Ardından 25 Temmuz 1984'te Roscosmos (Rusya Federal Uzay Ajansı) kozmonotu olarak uzayda 3 saat 35 dakika yürüyerek uzay yürüyüşüne katılan ilk kadın unvanını almış oldu.

Svetlana Savitskaya, Havacılık Enstitüsü’nden mezun olmasının ardından uçuş eğitmeni olarak çalıştı ve 1970 yılında uçuş sporları alanında 18 dünya rekoru kırdı. Bu süreçte 20 farklı uçakla çalışan pilot, gökyüzünde 1500 saatten fazla vakit geçirdi.

18 Haziran 1983'te NASA astronotu Sally Ride, uzay mekiği Challenger'ın STS-7 misyonuyla uzaya çıktığında 1963’te Tereshkova ve 1982’de Savitskaya’nın ardından uzaya çıkan üçüncü kadın oldu.

Kaliforniya, Encino'da doğan Ride, Stanford Üniversitesi'nde fizik ve İngilizce okudu. Fizik doktorasını bitirirken, NASA astronot seçimi hakkındaki reklamı gördü ve 8.000'den fazla kişi ile birlikte başvurusunu yaptı. ABD uzay ajansına katılan ilk altı kadın astronottan biri olarak 1978'de NASA'nın astronot birliklerine katıldı.

Sally Ride, bir astronot olarak kariyeri boyunca uzayda toplam 14 gün 7 saat geçirdi. Ride, 2012 yılında 61 yaşında pankreas kanserinden hayatını kaybetti.

Amerikalı astronot Peggy Whiston Uluslararası Uzay İstasyonu'nda tek seferde 289 gün kalmıştı. Whitson uzayda toplam 665 gün, 22 saat, 22 dakika geçirdi. Whitson, daha önceki uçuşları ile birlikte uzayda en fazla kalan ABD’li astronot rekorunu elinde tutuyor. Ayrıca, Whitson 57 yaşındayken uzaya giden en yaşlı kadın olarak da tarihe geçmişti.

NASA astronotu Peggy Whitson, Nisan 2008'de, Expedition 16'da altı aylık bir görev turu sırasında ilk kadın ISS Komutanı olmuştu. Ayrıca, Dr. Whitson'ın kadın bir astronot olarak en çok uzay yürüyüşü yapan kişi rekoru da bulunuyor.

Çin uzay istasyonu Tiangong 1’e düzenlenen ilk insanlı misyon olan Shenzhou 9’da taykonot Liu Yang da bulunuyordu. Bu misyonla uzaya giden ilk Çinli kadın taykonot olan Yang, Shenzhou 9’un fırlatıldığı Haziran 2012’de 33 yaşındaydı. Kadın taykonot adaylarının evli olmalarının “evli kadınların eğitim sürecinde kendilerini daha iyi adadıkları” varsayımıyla tercih sebebi olduğu seçim sürecini başarıyla atlatan Young, uzay istasyonunda 13 gün boyunca görev yaptı.

Mae C. Jemison, 4 Haziran 1987'de NASA'nın astronot eğitim programına kabul edilen ilk Afrika kökenli Amerikalı kadın olmuştu.

12 Eylül 1992'de Jemison, uzaydaki ilk Afrikalı Amerikalı kadın olan STS47 görevinde Endeavour'daki diğer altı astronotla birlikte uzaya uçtu. Başarılarının takdiri olarak, Jemison birçok ödül ve fahri doktora aldı.

Fransa'da 10.000 aday arasından sadece altı erkek ve bir kadın seçilmişti. Claudie Haigneré, ilk olarak Uzay Mekiğine mühendis ve acil durum pilotu olmaya hak kazandı.

Haigneré, 2001'de Soyuz TM-33'te uçuş mühendisi olarak Uluslararası Uzay İstasyonunu ziyaret eden ilk Avrupalı ​​kadın oldu. 17 Ağustos 1996'da iki Rus kozmonot, komutan Valery Korzun ve uçuş mühendisi Aleksandr Kaleri ile Rus-Fransız Soyuz TM-24 ile uzaya çıkan ilk Fransız kadın oldu .

1952’de Gunma eyaletinde doğan Mukai, 1977’de Tıp Doktoru ve 1988’de Keio Üniversitesi’nden Fizyoloji Doktora derecesini aldı. Mukai, ülkenin en prestijli üniversitelerinden Keio Üniversitesi’nde kalp damar cerrahisinde yardımcı doçent olarak çalışıyordu.

1985 yılında Japonya’nın ulusal uzay ajansı NASDA tarafından astronot seçildi. (şimdiki adı JAXA, Japon Uzay Araştırma Ajansı). 1994 yılında Uzay mekiği Columbia filosuna katıldı ve ilk kadın Japon astronotu oldu. 1998’de de uzay mekiği keşif gemisine geri döndü, tarihte bunu yapan ilk Japon vatandaşı olarak da kayıtlara geçti. Toplamda, 23 gününü uzayda geçirdi.

NASA astronotu Susan Helms, Mart-Ağustos 2001 tarihleri ​​arasında üç kişilik mürettebatı olan Expedition 2'nin uzay istasyonundaki ilk kadın mürettebat üyesiydi. Susan Helms, diğer NASA astronotu Jim Voss ile toplamda 8 saat 56 dakika olan en uzun uzay yürüyüşü rekorunu paylaşıyor.

Dört kadın, uzay mekiği Discovery STS-131 için 2010 yılında görevlendirildiler. Discovery'nin yedi kişilik ekibi arasında NASA astronotları Dorothy Metcalf-Lindenburger ve Stephanie Wilson ile Japonya Havacılık ve Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) astronotu Naoko Yamazaki vardı. Altı kişilik uzay istasyonu ekibi arasında NASA astronotu Tracy Caldwell Dyson da bulunuyordu.

Expedition 24, Nisan-Eylül 2010 arasında bir uzay istasyonu görevine atanan iki kadın, NASA astronotları Shannon Walker ve Tracy Caldwell Dyson ile bir ilk oldu.

2013’te NASA’da kadın astronot ve erkek astronot adaylarının sayıları ilk kez eşitlendi.

2013 yılında NASA astronotu olarak seçilen Christina Koch, uzayda toplam 665 gün, 22 saat, 22 dakika geçirdi. Tek seferde de toplamda 328 gününü uzayda geçirerek rekora imza attı. Böylece uzayda en uzun süre kalan kadın astronot unvanını almış oldu. Christina Koch'tan önce bu rekor 289 gün ile eski NASA astronotu Peggy Whitson'a aitti.

6 Şubat 2020'de dünyaya dönen 42 yaşındaki Christina Koch, uzay görevi boyunca 5.248 kez yörüngede dolandı ve toplam 223 milyon kilometre yolculuk yaptı. Bu durum da Dünya'dan Ay'a toplam 291 kez gidilmesi ve geri dönülmesine tekabül ediyor.

Kadınlar, uzay yolculuklarında Valentina Tereşkova ve Sally Ride'ın öncü uçuşlarından bu yana uzayda büyük adımlar atmaya devam ediyor.