Türkiye - Rusya Ekonomik İlişkileri

Son haftalarda gündemde büyük yer kaplayan konu; Türkiye-Rusya ilişkileri. Birkaç ay öncesine kadar oldukça yakın seyreden ilişkiler, Suriye konusunda iki ülkenin tamamen zıt pozisyon almasından ötürü kopma noktasına geldi.

Askeri olarak yaşanan gelişmelerin yanı sıra, Rusya ile oldukça yoğun bir ekonomik ilişkimiz de var elbette. Bu bülten çalışmasında Rusya ile Türkiye’nin ekonomik ilişkilerini dış ticaret, turizm ve doğal gaz üzerinden inceledik.

Rusya’dan Türkiye’ye gelen turist sayısını TÜİK ve Turizm Bakanlığı verilerine göre inceleyebiliriz. Yıllar içerisinde gelen turist sayısında ciddi bir yukarı tırmanış söz konusu. 2002 yılında 946 bin olan Rusya’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı, 2014 yılına gelindiğinde 4,5 milyon kişiye yükselmiş durumdaydı. 24 Kasım 2015 günü düşürülen Rus uçağının neticesinde iki ülke arasında yaşanan kriz turizme de yansıdı ve 2016’da Rusya’dan gelen turist sayısı 866 bine kadar geriledi. İki ülke arasındaki kriz durumunun yatışması ve ikili ilişkilerin pozitif seyri neticesinde ise 2019 yılında yaklaşık 7 milyona yükseldi.

Türkiye’nin toplam turizmi içinde Rusya’nın payını incelediğimizde, 2017’den bu yana Türkiye’yi en çok ziyaret edenlerin Ruslar olduğu görülüyor. 2017 yılında Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilerin %14,55’ini oluşturan Ruslar, 2018’de %15,1’ini, 2019’da ise %15,6’sını oluşturdu. Bu yıllar içerisinde Rusları %11’lik oranla Almanlar takip etti.

Türkiye’ye gelen yabancı turistlerde olduğu gibi Türkiye’nin turizmden elde ettiği gelirde de Rusya’nın payı diğer ülkelere göre oldukça yüksek. 2012 yılında yaklaşık 2 milyar $ olan bu gelir, 2014 yılında 2,7 milyar $’a kadar yükselmişti. 2015 yılı sonunda yaşanan Rus uçağının düşürülmesi ve neticesinde iki ülke arasındaki kriz dönemi turizme de yansımıştı ve gelirler 2016 yılında 478 milyon $’a kadar gerilemişti.

Ardından iki ülke arasındaki buzların erimesi ve yapılan anlaşmalar neticesinde bu gelir 2019 yılında 3,3 milyar $’a yükselerek tarihinin en yüksek seviyesine çıktı. Buna ek olarak, 2019 yılında Türkiye’ye gelen yabancı turistlerin ortalama harcamasının 642 $ olduğunu, Rus turistlerin ortalama harcamasının ise 469 $ olduğunu eklemek gerek.

Türkiye ile Rusya arasındaki dış ticaret verilerine bakıldığında, Türkiye’nin yıllardan beri Rusya’dan yaptığı ithalat, ihracatından çok daha fazlaydı. 2012 yılında 26,6 milyar $ ile Türkiye’nin toplam ithalatı içinde %11’lik bir paya sahip olan Rusya, 2016 yılında ise 15,2 milyar $ ile %7,6’lik bir paya sahipti. 2019’a gelindiğinde ise Rusya’dan yapılan ithalat 22,5 milyar $’a çıktı ve Rusya’nın ithalat içindeki payı tekrardan %11’e yükseldi.

Rusya’ya yapılan ihracat hem miktar olarak hem de toplam ihracat içindeki pay olarak yıllardan bu yana ithalatın oldukça gerisinde. Türkiye’nin Rusya’ya yaptığı ihracat 2012 yılında 6,7 milyar $, 2013 yılında ise 6,9 milyar $ ile en yüksek seviyedeydi ve 2013 yılından bu yana bir daha aynı miktarlara ulaşamadı. 2013 yılında toplam ihracat içinde Rusya’nın payı %4,6 iken, 2016’da 1,7 milyar $ ile bu pay %1,2’ye kadar geriledi. Buna ek olarak 2013 yılından sonra Türkiye’nin Rusya’ya yaptığı ihracat her yıl artış göstererek 2019 yılında 3,9 milyar $’a yükseldi, toplam ihracat içindeki pay ise %2,3 bandında seyretti.

Türkiye’nin doğal gaz ithalatını yıllar içerisinde incelediğimizde de Rusya yıllardan beri listenin başında yer alıyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun verilerine bakıldığında 2012 yılında 26,5 milyar Sm3 olan doğal gaz ithalatının, 2016 yılında 24,5 milyar Sm3’e düştüğü görülüyor. 2017 yılında 28,7 milyar Sm3’e yükselen ithalat rakamı, 2018 yılında ise bir önceki yıla göre %18 azalış göstererek 23,6 milyar Sm3 olarak gerçekleşti. Ayrıca 2017 yılında %52 olan toplam doğal gaz ithalatı içinde Rusya’nın oranı, 2018 yılındaki verilere göre %47 seviyesinde.