mRNA Aşıları, Genetik Kodu Değiştiriyor mu?

Bir Twitter kullanıcısı tarafından 5 Mayıs tarihinde yapılan paylaşımda mRNA aşılarının genetik kodu değiştirdiği iddia edildi.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Dünyada birçok ülkede aşılanma devam ederken, Covid-19 aşıları hakkında birçok bilgi kirliliği yayılmaya devam ediyor. Özellikle Dünya Sağlık Örgütü’nün Covid-19’a karşı etkili olduğunu onayladığı BioNTech ve Moderna gibi mRNA aşıları hakkında birçok iddia ortaya atılmakta. Bir Twitter kullanıcısı tarafından ise 5 Mayıs 2021 tarihinde ABD’deki bir biyoteknoloji firması olan Moderna’nın medikal direktörünün “aslında yaşam yazılımını hackliyoruz. Genetik kodu tekrardan yazıyorum” dediğini, bu nedenle mRNA aşılarının insanların genetik kodunu değiştirdiğini iddia edilmiş.

Moderna aşısı çoğunlukla ABD’de kullanılan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından onaylanmış, araştırmalara göre %94,1 oranında koruyuculuğa sahip bir aşı. Yani İngiltere merkezli AstraZeneca veya Alman-ABD ortak yapımı olan Pfizer-BioNTech gibi aşılar gibi bu aşının da koruyuculuğu oldukça yüksek.

İddiaya dönüldüğünde, Dr. Tal Zaks’ın paylaşımda bahsedildiği gibi bir TEDx konuşmasına katıldığı görülmekte. İlk olarak konuşmacı her ne kadar mRNA aşılarından bahsetse de video 2017 yılında yüklenmiş ve doğal olarak konu Covid-19 ile alakalı değil, kanser ile alakalı olarak karşımıza çıkıyor. mRNA teknolojisi sadece Covid-19’a karşı değil ayrıca kanser hastalıkları, otoimmün hastalıklar, gen tedavisi gibi durumlarda da kullanılmakta ve gelecekteki sağlık endüstrisinde büyük bir yer edineceği uzmanlar tarafından belirtilmekte.

TEDx tarafından paylaşılan video ise “Genetik Kodu Yeniden Yazmak: Yapılmakta Olan Bir Kanser Tedavisi” başlığı ile öne çıkıyor. Videonun 47. saniyesinde görüldüğü üzere, Zaks “yaşam yazılımını hackliyoruz” demekte, fakat burada insan DNA’sını değiştirmek veya tümsel bir değişimden bahsedilmiyor. Videoda bahsedilen konu ise mRNA teknolojisinin nasıl bir teknoloji olduğu ve bu geliştirilen teknoloji ile hastalıkların nasıl önlenebileceği ve tedavi edebileceği hakkında. Ek olarak, iddiada yer alan “Allah’ın yaratmasını” değiştirme gibi bir dini söylem bulunmamakta.

Günümüzde bilim insanları aşıların Covid-19’a karşı etkili olduğunu ve yan etkileri hariç bir zararı olmadığı sıkça vurguluyor. mRNA aşıları, diğer aşı yöntemlerine oranla daha yeni bir aşı olsa da birçok testten geçerek onay almış bir yöntem. mRNA’nın çalışma yöntemi ise şöyle işliyor: Haberci RNA (mRNA), tüm canlı hücrelerde bulunuyor. mRNA'lar kromozomlardaki DNA ile ihtiyaç duyulan proteinleri üreten hücresel mekanizma arasında kimyasal aracılar olarak hareket ediyor. Proteinleri bir araya getirmek için ihtiyaç duyulan talimatları iletiyorlar.

Aşı kişiye enjekte edildikten sonra kişinin hücreleri genetik kodu kullanarak bağışıklık sistemini uyaran maddeleri (antijen) üretiyor ve bağışıklık sistemini harekete geçiriyor. mRNA aşılarında geleneksel aşılardan farklı olarak zayıflatılmış patojen yerine vücuda virüsün bir proteininin mRNA’sı veriliyor. Böylece bağışıklık sisteminin virüs olmadan harekete geçmesi ve virüse karşı antikor üretmesi hedefleniyor.

Karıştırılan bir nokta olarak mRNA ve DNA birbiriyle aynı terimler değil ve mRNA'lar genetik kodu değiştirmek için DNA ile birleşmiyor. Aynı zamanda nispeten kırılgan bir yapıya sahip oldukları için hücrenin içinde en fazla 72 saat bozulup çözülmeden kalabiliyorlar. Bir bakıma mRNA aşılarının çok düşük sıcaklıklarda (BioNTech için -70, Moderna için -20) muhafaza edilmesinin sebebi buna dayanıyor.

Oxford Üniversitesi’ndeki araştırmacılar ise mRNA aşılarının şempanzelerden alınan adenovirüs genetik olarak değiştirildiği ve insan DNA’sının gerçek koronavirüsü tanıması için eğitecek bir gen geliştirdiği belirtiyor. Böylece eğitilen virüs, enfeksiyonun vücuda bulaşması durumunda koronavirüse saldırmasını sağlıyor. Bu şekilde geliştirilen adenovirüsün hücrelere giriş yapabildiğini ama hücre içinde çoğalamadığını belirtiyor. Yani, hücrenin DNA’sını değiştirmiyor.

Konuyla alakalı ise Würzburg Üniversitesi’nde viroloji uzmanı Prof. Dr. Lars Dölken şu açıklamayı yapıyor: “İddia kesinlikle yanlış. mRNA aşısı maddesi hücrelerimizin çekirdeklerine yani DNA’mıza ulaşmaz. Sadece çekirdek dışındaki sitoplazma denilen yere ulaşır. mRNA aşı maddesi vücudumuzdaki tüm diğer RNA molekülleri gibi aşırı kırılgandır. Bu yüzden dört hafta sonra ilk enjekte edilen mRNA aşısı maddesinden geriye pratikte tek bir molekül bile kalmaz. mRNA aşı maddesinin genetik yapımızı değiştirilebilmesi için ilk önce RNA kodunun DNA koduna dönüştürülmesi gerekirdi. Fakat hücrelerimizin hiçbiri bunu yapamazlar. Böyle bir şey olsa bile ve söz konusu DNA gerçekten de kendi DNA’mıza yerleştirilse de bağışıklık sistemimiz bunu hemen tanır ve söz konusu hücreleri öldürürdü. Yani yeni mRNA aşılarının genetik yapımızı değiştireceğinden endişe duymamıza hiç gerek yok.”

5 Mayıs 2021 tarihinde bir Twitter kullanıcısı tarafından mRNA aşılarının genetiği değiştirdiği iddia edilmişti. İddianın ilk aşamasına bakıldığında Dr. Tal Zaks her ne kadar yaşam yazılımını hackliyoruz dese de videonun tamamı izlendiğinde insanoğlunun genetiğinin değil sağlık bilimdeki teknolojinin ilerlemesi sonucunda yeni yöntemlerinin geliştirildiğinden bahsediliyor. İddianın ikinci kısmında ise birçok uzmanın da belirttiği üzere mRNA aşılarının vücutta bir etki bırakmıyor ve DNA veya gen değişimine sebep olmuyor.