Einstein’a Ait Olduğu Söylenen Alıntı İddiası Gerçek mi?

Bir Twitter sayfası tarafından 31 Ağustos 2019 tarihinde yapılan paylaşımda “Korkarım ki bir gün teknoloji, insan etkileşiminin önüne geçecek ve aptal bir nesil ortaya çıkacak.” şeklinde verilen alıntının Albert Einstein’a ait olduğu iddia edildi. Paylaşım 3 binin üzerinde beğeni ve bine yakın retweet almış.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Söz konusu alıntının Einstein’a ait olduğu iddiası uzun süredir sosyal medyada paylaşılıyor. İddia ile ilgili FullFact, PolitiFact ve Snopes gibi doğruluk kontrolü platformlarının da analizleri bulunuyor. Truth or Fiction ve Quote Investigator isimli platformlarda da bu iddianın araştırıldığı görülüyor.

“Korkarım ki bir gün teknoloji, insan iletişiminin ve yakınlaşmasının önüne geçecek ve aptal bir nesil ortaya çıkacak” sözünün 20. yüzyılın en etkili fizikçilerinden Albert Einstein’a ait olduğu iddiaları oldukça yaygın. İnternette yapılan kısa bir gezinti ile bu sözün farklı dillerdeki karşılığını bulmak da mümkün.

Ünlü fizikçi Albert Einstein’ın makaleleri ve alıntıları Princeton University Press'in "The Ultimate Quotable Einstein" adlı koleksiyonu da dahil olmak üzere çeşitli veri tabanlarında arşivleniyor. Buna rağmen, ünlü fizikçi Albert Einstein'ın bahsi geçen sözleri söylediğine veya yazdığına dair hiçbir kayıt bulunmuyor. Caltech Üniversitesi’nin “Einstein Papers Project” ve Kudüs İbrani Üniversitesi’nin “The Albert Einstein Archives” isimli Einstein ile ilgili arşivlerinin yer aldığı veri tabanlarında da böyle bir söze rastlanmıyor. Einstein'ın bu tür bir şey söylediğine veya yazdığına dair kanıt eksikliğinin yanı sıra, bu alıntının sosyal medyada sıklıkla paylaşılmış örnekleri 2012 yılı gibi yakın bir tarihte karşımıza çıkıyor.

Einstein'a atfedilen söze benzer daha kısa bir alıntı bazı kaynaklarda bulunabiliyor. Ancak bu alıntıların gerçekliği sorgulanmaya açıktır. Alıntının ilk bölümü 1995 yapımı "Powder" filminin bir sahnesinde kullanılmış. Donald Ripley karakterini oynayan aktör Jeff Goldblum, “Teknolojimizin insanlığımızı geride bıraktığı korkunç derecede açık hale geldi” diyor. Buna karşın Sean Patrick Flanery'nin canlandırdığı Powder karakteri ise bu sözün sahibinin “Albert Einstein” olduğunu belirtiyor.

Snopes tarafından yapılan analizde, 1995 tarihli Powder filminde kullanılan ve Einstein’a atfedilen alıntının daha sonra DeAnna Emerson'un 1996'da yayımlanan “Mars/Earth Enigma: A Sacred Message to Mankind” kitabının 103. sayfasında ve Nina L. Diamond tarafından 2000 yılında yazılan “Gerçeğin Sesleri: Bilim Adamları, Düşünürler ve Şifacılarla Konuşmalar” kitabında kullanıldığı belirtilmiş. Ancak her iki kaynak da alıntının ilk kez kullanıldığı 1995 yılındaki filmden sonra geliyor ve alıntının ne daha kısa ne de daha uzun versiyonu, ünlü Einstein uzmanı Alice Calaprice tarafından düzenlenen ve Princeton University Press tarafından 2010 yılında yayınlanan Einstein alıntılarının kesin koleksiyonu olan The Ultimate Quotable Einstein'da yer almıyor.

PolitiFact’in konu ile ilgili analizinde bilim tarihçisi ve "The Physicist and the Philosopher: Einstein, Bergson and the Debate That Changed Our Time of Time" kitabının yazarı Jimena Canales ile de görüşülmüş. Canales, PolitiFact'e Einstein’dan böyle bir alıntıyı kendisinin de hiç duymadığını belirtmiş. Canales bir e-postada "Yanılıyor olabilirim ama (bu) bana hiç Einstein gibi gelmiyor" ifadelerini kullanırken, Einstein’ın “insanları birleştireceğine inandığı radyo teknolojisine yönelik tam tersi bir görüşü olduğunu” da belirtmiş.

31 Ağustos 2019’da yapılan bir Twitter paylaşımında “Korkarım ki bir gün teknoloji, insan etkileşiminin önüne geçecek ve aptal bir nesil ortaya çıkacak.” sözünün Einstein’a ait olduğu iddia edilmişti. Ancak Einstein’ın makaleleri ve alıntıları, Princeton University Press'in "The Ultimate Quotable Einstein" adlı koleksiyonu da dahil olmak üzere çeşitli üniversitelere ait veri tabanlarında arşivlenmesine rağmen, ünlü fizikçi Albert Einstein'ın bunu söylediğine veya yazdığına dair hiçbir kayıt bulunmuyor. Victor Salva tarafından yazılan ve yönetilen 1995 tarihli “Powder” isimli filmde, alıntının daha kısa ancak benzer bir versiyonunun bahsi geçmesine rağmen, resmi kaynaklar bunun aksini gösteriyor.