Yazar:
Gül Hür
Her yıl olduğu gibi 2024 de Türkiye gündemi açısından yoğun, hızlı ve tartışmalı pek çok konuya şahitlik etti. Yerel seçimler, özellikle İstanbul ve Ankara gibi büyükşehirlerdeki sonuçlarıyla siyasi tartışmaların merkezindeydi. Ekonomik zorluklar, yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı halkın günlük yaşamını etkilemeye devam ederken asgari ücret ve emekli maaşı zamları kamuoyunun başlıca gündem maddeleri arasında. Teknoloji alanında ise yapay zekanın günlük hayata entegrasyonu ve toplumsal etkileri, hem kamuoyunda hem de medyada geniş yer bulmaya devam ediyor. 
2024’de Türkiye’de en çok hangi konuların gündem olduğunu anlamanın birden fazla yolu var. Bunlardan biri Google aramaları. Geçtiğimiz günlerde Google, 2024 yılının arama trendlerini yayımladı. Google’ın duyurduğu listeler aramalar, isimler, kaybettiklerimiz, diziler ve tarifler gibi farklı kategorilere ayrılarak kamuoyu ile paylaşılmış. Ancak Google’ın her zaman erişilebilir durumda olan Google Trends isimli hizmetiyle, bütün kullanıcılar bazı filtrelemeler yaparak çok çeşitli en çok aratılan kelimeler listelerine kendileri de ulaşabilirler. Google, dünya genelinde bilgiye erişim sağlayan en büyük platformlardan biri olarak tüm dünyanın hayatın her alanındaki bilgi arayışını şekillendiren önemli bir araç. Özellikle arama motoru, bir ülkede yaşanan olaylar, trendler ve kamuoyunun ilgisini çeken konular hakkında önemli bir yansıma sunuyor. Bu yansımayı anlamak için Google Trends üzerinden Türkiye’de bu yılın aratılması en çok artış gösteren kelimelerine odaklandık:
Show more

1. Alışverişin Ucuzu: Temu
Eğer bir sosyal medya kullanıcısıysanız muhtemelen son dönemde reklamlarda sıklıkla karşınıza çıkan bir marka var: Temu. Temu, Çin merkezli tedarikçilerden uygun fiyatlı ürünler sunan çevrimiçi bir alışveriş platformu ve en önemli özelliği elektronikten giyime, ev eşyalarından aksesuarlara kadar uzanan geniş ürün yelpazesini sıkça uyguladığı indirim kampanyaları ve ücretsiz kargo ile kullanıcıya sunması. Bu alışveriş platfromunun son dönemde Türkiye’deki popülerliği de epey yükseldi. Bunun en önemli nedenleri arasında döviz kurundaki artışı, sürekli yükselen enflasyon karşısında azalan alım gücünü sıralamak mümkün. Kullanıcıların 2024 yılı boyunca daha ucuz alışveriş seçenklerine yöneldiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Bu talep artışı resmi kurumların da dikkatini çekmiş olacak ki Resmi Gazete’de yayınlanan düzenleme ile yurt dışından gelen ürünlere uygulanan vergiler artırıldı ve alışveriş limitleri düşürüldü. Türkiye’nin uyguladığı gümrük vergisi düzenlemeleri çerçevesinde ekspres kargo gönderileri için belirlenen limit, 5 Ağustos 2024 tarihli cumhurbaşkanı kararı ile 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nda yapılan değişiklikle 30 euro seviyesine indirildi. Bu gelişmenin ardından TEMU, daha önce 2000 TL olarak belirlediği asgari alışveriş tutarını 670 TL’ye düşürme kararı aldı. Ancak 27 Kasım 2024 tarihli Resmi Gazete’de bu sınırlanamanın da üzerine çıkılarak yurtdışından sipariş edilen ürünlerin fiyatına kargo masrafları da dahil edildi.
2. Kolay Kazancın Adresi: Yasa dışı bahis siteleri
Google Trends listenin ilk 20 kelimesinin 13 tanesini çeşitli bahis sitelerinin isimleri oluşturuyor. Bu sayı bir önceki yılda (1 Ocak 2023 - 1 Aralık 2023) ilk 20’de yalnızca üç idi. Peki bahis sitelerinin aranma hacimlerinde görülen ciddi artışın altında yatan sebep ne olabilir? 2020’den itibaren Türkiye’nin neredeyse tek gündemi haline gelen ekonomik belirsizlikler insanları “kolay kazanç” arayışına itiyor olabilir. Keza bazı akademik çalışmalar da ekonomik belirsizlikler ve kişisel sıkıntı dönemlerinin bireyleri riskli oyun türlerine yönelmeye ittiğini gösteriyor. Bu tür belirsiz dönemlerde kumar, bireyler için “çözüm” ya da hızlı bir kazanç kapısı olarak görülebilir. Dolayısıyla yaşanan zorlu ekonomik koşullar, kullanıcıların yasa dışı veya denetimi zayıf bahis sitelerine ilgisini körüklüyor olabilir.
Ayrıca 2024’ün son çeyreğinde ülke çapında başlatılan kapsamlı operasyonlardan da bahsetmek gerekiyor. Aralarında ünlü isimlerin de bulunduğu birçok kişi yasa dışı bahis reklamı yaptıkları gerekçesiyle gözaltına alındı, bazıları tutuklandı ve sosyal medya hesaplarına erişim engeli getirildi. Ünlü sanatçıların, fenomenlerin ve çevrimiçi platformların bu sektöre görünürlük sağlaması, futbol müsabakalarındaki şüpheli sponsorluklar ve vergi kaybı yaratabilecek denetim boşlukları, yasa dışı bahis pazarını kısa sürede büyüttü. Bu ortam, vatandaşların yasal platformlar, vergilendirilmeyen yabancı menşeli siteler ve devletin müdahaleleri arasında tercih yaparken karşılaştıkları belirsizlikleri artırarak, bahis aramalarının yüksek seviyelerde seyretmesine katkıda bulunmuş olabilir.
Son olarak bir önceki yılın listesinde 6 Şubat Depremleri nedeniyle deprem ve depremle ilgili olabilecek yedi farklı kelimenin aratılma sayısında ciddi artış görüldüğünü de belirtmekte fayda var:
1)Afad deprem
2)Astor hisse
3)ChatGpt
4)Afad
5)Al Nassr
6)Kandilli Rasathanesi
7)Kandilli
8)Deprem
9)Bahis sitesi 1
10)Rasathane
11)Deprem son dakika
12)Bahis sitesi 2
13)Halka arz
14)Son depremler
15)Çiçek sepeti
16)Bahis sitesi 3
17)Bist 100
18)Dizi watch
19)Poki
20)Harem altın
3. Vergilerle Dolu Yıl: Dijital Vergi Dairesi
Bu yıl “dijital vergi dairesi” terimine yönelik aramalarda yaşanan artış, Türkiye’de uygulamaya konan yeni vergi düzenlemeleri, dijitalleşme ve kayıt dışılığı azaltma çabalarının bir yansıması olarak görülebilir. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek döneminde vergi tabanını genişletmek amacıyla ve kayıt dışı ekonomiyle mücadele çalışmaları kapsamında dijital platformların kullanımı teşvik edilmişti. Böylelikle mükelleflerin online vergi hizmetleri hakkında bilgi arayışı artmış olabilir. Bu dönemde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından dijital uygulamalara yönelik kolaylaştırıcı güncellemeler, kamuoyu bilgilendirme kampanyaları ve net düzenlemeler de “dijital vergi dairesi” kavramının daha çok merak edilmesinin nedenleri arasında sıralanabilir. Özellikle e-fatura, e-arşiv, e-defter gibi uygulamaların genişlemesi ile dijital platformlardan beyanname verme, sorgulama ve ödeme işlemlerinin hızlanması, vergi mükelleflerini bu kavramı daha yakından tanımaya itti.
4. Vize Alamıyoruz: Türkiye Karadağ Aramaları
Listenin ilk 20’sinde ilginç bir aramada yaşanan artış dikkat çekiyor: Türkiye Kardağ. bu iki kelimenin listeye girmesini sağlayan faktörler neler olabilir? Öncelikle 2024 Türkiye’deki vize başvurularında yaşanan zorlukların çokça konuşulduğu bir yıl oldu. Akademisyenlerin, müzisyenlerin ve iş insanlarının Schengen vize başvurularının reddedilmesi bu konunun medya platformlarında yer bulmasına neden oldu. Bunun dışında artan masraflar nedeniyle vatandaşların vizesiz, daha ucuz ve kolay seyahat alternatiflerine yönelmesi de böyle bir aramada artış yaşanmasının sebeplerinden biri olabilir. Özellikle Schengen vizesi gibi Avrupa ülkelerine yönelik kısıtlamalar, turistlerin ilgisini daha rahat erişilebilir noktalara çekerken, Karadağ gibi vizesiz seyahat imkânı sunan ülkeler popüler hale geliyor. Yani Karadağ’ın Türk vatandaşlarına vize uygulamaması, ucuz uçak bileti seçenekleri, yakın coğrafi konum ve uygun fiyatlı tatil olanakları gibi avantajlar bu ülkeyi tatil noktası olarak cazip hale getirerek arama trendlerinde artış yaşanmasına yol açmış olabilir.. 
5. Yılların Efsanesi Mike Tyson Yeniden Gündemde
Mike Tyson, 1980’lerin ortalarından 1990’ların sonlarına kadar profesyonel boksta ağırsiklet dünya şampiyonluğu unvanını elinde bulunduran ve güçlü stiliyle tanınan, tarihin en ünlü boksörlerinden biridir. Hem spor kariyeri hem de özel hayatındaki iniş çıkışlarla popüler kültürün önemli bir figürü haline gelen Tyson, 2024 yılında yeniden gündeme oturdu. 30 Nisan 2024’te Teksas’ta 70 bin taraftar ve Netflix’te milyonlarca izleyici önünde YouTuber’dan boksöre dönüşen 27 yaşındaki Jake Paul’a puanla yenildi. Uzun bir aradan sonra ringe çıkan Tyson, müsabakayı kaybederek boks mirasına bir leke sürüldüğü yorumlarına maruz kaldı.
2024’ün önemli çatışmalarından biri olan İsrail-Hamas Savaşı sürecinde, sosyal medyada Mike Tyson’ın Filistin’e destek verdiğine dair iddialar yaygınlık kazanmıştı. Ancak bu iddiaların çoğu, güvenilir kaynaklar tarafından doğrulanamadı. Ayrıca, dolaşıma giren bazı görsellerin manipülasyon araçları kullanılarak değiştirildiği ortaya çıktı. Bu tür yanlış bilgiler, Tyson’ın adını Google arama trendlerinde tekrar üst sıralara taşıyan başlıca etkenlerden biri olabilir.