Doğrudan Yatırımlar

Doğrudan yurtdışı yatırım, kalıcı bir menfaat kurma amacıyla bir ülkede yerleşik şirketlerin başka bir ülkede sıfırdan bir şirket kurarak veya halihazırda bulunan bir şirketin öz sermayesine %10’dan fazla bir payla ortak olması yoluyla yaptığı uzun vadeli yatırımlardır. Tarihsel olarak Yurtdışı Doğrudan Yatırımlar, 1980’lerde başlayan neo-liberal ekonomik akımın etkisiyle dünya ticaretine paralel bir hızda artmıştır. Bu süreçte, uluslararası ölçekte çalışan firmaların üretimlerinin belli aşamalarını avantajlı buldukları ülkelerde yapmayı tercih etmeleri rol oynamaktadır. Şirketlerin farklı ülkelere doğrudan yatırım yapmadaki nedenleri çok çeşitlidir. Yeni pazarlara giriş, mevcut pazarlarda derinleşme, düşük üretim maliyeti ve hammaddeye erişim bu nedenlerden sadece birkaçıdır. Buna karşılık ekonomik büyümelerini artırmaya çalışan pek çok gelişmekte olan ülke de, dışa açık sanayileşme politikalarını benimseyerek doğrudan yabancı yatırımların ülkeye girişini desteklemektedir.

Türkiyeli yatırımcıların da yurtdışı pazarlarına olan ilgisi özellikle son on beş yılda ciddi artış gösterdi. 2014 yılı verilerine göre Hollanda, Türkiye’den en fazla doğrudan yatırım alan ülke. Hollanda’ya olan doğrudan yatırım 2001’de 1,4 milyar dolardan 11,3 milyar dolara çıktı. Hollanda’yı Azerbaycan ve ABD takip ediyor. 2014 yılı rakamlarına göre ilk onda yer alan ülkelerden Malta, Virgin Adaları ve İrlanda düşük vergi oranları ile “vergi cenneti” olarak nitelenen yerler. Özellikle 2008 yılıyla beraber Türkiye’den bu ülkelere sermaye transferinin artışlar kaydettiğini de hatırlatalım.

Grafikte 2001’den 2014’e Türkiye’den diğer ülkelere olan doğrudan yurtdışı yatırım miktarını milyon dolar cinsinden görebilirsiniz.

Bu grafikte ise yatay eksen ülkelerin Türkiye’ye olan doğrudan yatırımını gösterirken, dikey eksen Türkiye’nin doğrudan yatırım miktarlarını göstermektedir. Ülkelerin dairelerinin büyüklüğü ise 2015 yılında Türkiye’ye olan yatırımlarının miktarı ile orantılıdır.

Yurtdışından Doğrudan Yatırım

2015 yılı verilerine göre Hollanda, Türkiye’ye yönelik doğrudan yatırımda başı çekti. Hollanda’yı, Almanya ve İngiltere takip ediyor. Son 15 yıllık genel eğilime bakıldığında 2010 yılında birçok ülkenin doğrudan yatırım miktarında zirveyi test ettiğini, sonraki dönemde ise durağan seviyelerde seyrettiğini söyleyebiliriz. İlk sıralardaki birçok ülke için de 2015 yatırımların azaldığı bir yıl oldu.

Grafikte 2014’ten 2015’e değişimleri görebilirsiniz.

Grafikte 2015’te Türkiye’ye 100 milyon dolar ve üstünde doğrudan yatırım yapmış ülkelerin yatırımlarla orantılı büyüklüklerini görebilirsiniz.