Seçim 2023: Y ve Z Kuşağı Seçmen Çoğunlukta

Türkiye 2023 seçimlerine giderken bu seçimde önemli bir değişim de yaşayacak. 14 Mayıs’ta gerçekleşecek Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinde ilk kez 1980 sonrasında doğmuş Y ve Z kuşağı, seçmen sayısında %52 ile çoğunluğu oluşturacak. Kuşaklarla ilgili akademik araştırmaların benzer zaman dilimlerinde doğan insan gruplarının davranış ve algılarıyla ilgili bulguları net bir sonuca ulaşamasa da özellikle son yıllarda Y ve Z kuşağının sosyal ve siyasi anlamda diğer gruplardan ayrıştığına yönelik tartışmalar gündemden düşmüyor. Türkiye’de son iki seçimde oy kullanmaya başlayan Z  Kuşağı’nın siyasi tercihleri de ana akım medyada sürekli yer alıyor. 

Türkiye’de Y ve Z Kuşağı üzerine yapılan anket ve araştırmalar, bu kuşaklarının ekonominin seyrinden en olumsuz etkilenen nesiller olduğunu, Türkiye’nin en büyük problemini ekonomi olarak gördüklerini, fırsatları olsa çoğunun Türkiye’den gitmek istediğini ve kararsız seçmenlerin büyük bir kısmının bu kuşaktan olduğunu gösteriyor. Bulgular bu yönde olunca da 2023 seçimlerinde bu kuşakların siyasi tercihleri sonuçları etkileyecek önemde olacak. 

YSK, 17 Nisan’da en güncel seçmen istatistiklerini açıkladı. Buna göre yurt içi ve yurt dışı toplam seçmen sayısı 64.191.285. İlk kez oy kullanacak seçmenlerin sayısı 4.904.672. Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tura kalırsa bu sayıya 47.523 kişi daha ekleniyor. 

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ve Milletvekili Genel Seçimi Seçmen Profili (TÜİK) verileri, 2023 seçimlerinin Y ve Z kuşaklarının sandıklarda ilk kez çoğunluk olacakları seçim olduğunu gösteriyor.

Seçimlerde belirleyici olacakları düşünülen Z kuşağına yönelik geçtiğimiz yıldan bugüne siyasi eğilimlerin de araştırıldığı birçok kamuoyu yoklaması yapıldı. TÜSES, Türkiye Raporu, Gezici ve Optimar Araştırma son yıl içinde araştırma gerçekleştiren şirketlerden bazıları. Ayrıca Türkiye Gençlik Araştırması ve Deloitte’in 2021’de yürüttüğü iki ayrı ve kapsamlı gençlik araştırması var.

TÜSES Raporu’na göre Türkiye genelinde siyasi görüşünü solda tanımlayanların oranı %35 civarındayken, ilk kez oy kullanacaklarda bu oran %45. Kendini inançsız olarak tanımlayanların oranı Türkiye genelinde %5’ken ilk kez oy kullanacaklar arasında %11. Yaşamını modern hayat tarzına yakın bulanların Türkiye ortalaması %33’ken ilk kez oy kullanacaklarda %57.

Türkiye Gençlik Araştırması'na katılan gençlerin %89’u 2018’de oy vermemiş, 2023’te ilk kez oy kullanacak seçmenlerden oluşuyor. Ankete katılıp 2018’de oy vermiş olanların büyük çoğunlukla CHP’ye oy vermiş ya da cevap vermek istememiş. 

Katılımcılar “Yarın seçim olsa kime oy verirdiniz?” sorusuna %23,9 CHP cevabını vermiş. CHP’ye oy verecek olanları %16,8 ile kararsızlar takip ediyor. Soruya cevap vermek istemeyenlerin oranı da bir hayli yüksek. Gençler, “en çok hangi politikacıyı destekliyorsunuz?” sorusunda ise %20’lik en büyük pay, Türkiye’nin aktif siyasetinde yer alan isimlerin hiçbirini seçmemiş. Ardından küçük bir farkla sırasıyla Recep Tayyip Erdoğan ve Mansur Yavaş’ın beğenildiği görülüyor. 

Türkiye geneli ve gençlere yönelik yoklamalara göre kararsız seçmenin büyük çoğunluğu 40 yaş altında. Gençlik araştırmaları sonuçları da, genç kuşağın büyük oranda benimsediği net bir siyasi figürün olmadığını, gençlerin siyasi temsiliyetlerinden memnun ve tatmin olmadıklarını ve kime oy verecekleri konusunda kararsız olduklarını gösteriyor.

Türkiye Raporu’nun Nisan 2023 araştırmasına göre 18-30 yaş aralığında seçmenlerin %89’u sandığa gideceklerini, %2’si oy kullanmayacağını, %9 ise kararsız olduğunu belirtmiş. 

Araştırmada oy verme konusunda kararsız olanlara bunun sebebi de sorulmuş. Aralarından %56’sı kararsız olmalarının sebebi olarak desteklediği bir siyasi parti ya da liderin olmamasını göstermiş. %15’i seçimleri önemsemediğini, %11’i 14 Mayıs’ta ikamet ettiği şehirde olmayacağını, %13’ü ise desteklediği parti ya da liderin seçimi kazanamayacağı düşüncesinin kendisini kararsızlığa ittiğini, %3’ü güven duymadığını ve %2 ise bu konuda da kararsız olduklarını belirtmiş.