T.C. Kimlik Numaralarının Sonu Çift Rakam ile Biten Kişilere Ödeme mi Yapılacak?

→ Bir haber sitesi tarafından yayımlanan 13 Nisan 2023 tarihli habere göre Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Aile Destek Programı kapsamında hane başına 12 ay boyunca düzenli ödeme yapacak. Habere göre bu destek programından faydalanmak için tek şart T.C. kimlik numarasının (TCKN) son rakamının çift sayı olması.

→ TCKN’nin son rakamına bağlı olarak ilgili bakanlıklardan ödeme alma veya bankalardan düşük faizli kredi çekme fırsatı gibi haberler sık sık çeşitli haber kanallarından veya sosyal medya üzerinden yayılıyor.

→ Bu analize konu olan söz konusu haberde ise Aile Destek Programı kapsamında dağıtılacak 12 aylık yardıma başvuru şartının TCKN’nin son hanesinin çift olması iddiası yer alıyor. Ancak Aile Destek Programı başvuru koşullarında böyle bir madde bulunmuyor. Ayrıca T.C. kimlik numaraları belirlenirken hazırlanan özel bir algoritmaya göre bir TCKN’nin tek sayı ile bitmesi mümkün değil.

T.C. kimlik numaralarında (TCKN) yer alan sayılara dair yıllardır farklı kanallar üzerinden yayılımda olan yanlış bilgiler mevcut. Bu şehir efsaneleri bazen sosyal medya kanallarından, bazen haber sitelerinden, bazen de kulaktan kulağa yayılıyor.

Bu analizde ele alacağımız konu TCKN’nin son rakamına göre dağıtılan devlet desteği. Ancak TCKN ile ilgili yayılan yanlış bilgilerin bununla sınırlı olmadığını belirtmekte fayda var. Bir dönem TCKN’de yer alan sayılara göre mensubu olduğumuz etnik grubu bulabileceğimiz yönündeki haberlerle sıklıkla karşılaşmak mümkündü. Dönem dönem de TCKN’nin son hanesine göre bazı bankaların düşük faizle kredi verdikleri yönünde haberler dolaşıma giriyor.

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının tamamı 28 Ekim 2000 tarihinden itibaren değiştirilemez bir adet kimlik numarasına sahip. Türkiye’deki bütün vatandaşların nüfus kayıtlarını bilgisayar ortamında saklayacak “Merkezi Nüfus İdare Sistemi” (MERNİS) projesi kapsamında nüfus kütüklerine kayıtlı, yaşayan ve hayatta olmayan yaklaşık 120 milyon kişiye T.C. kimlik numarası verilmişti. 

11 basamaktan oluşan T.C. kimlik numaraları bir algoritmaya göre hesaplanıyor. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü internet sitesinden alınan bilgiye göre kimlik numaralarının son iki rakamı doğrulama sayısı ve son iki basamak, ilk dokuz basamaktan bir algoritma ile hesaplanıyor. Yani kimlik numaralarımız aslında ilk 9 sayıdan oluşuyor. İlk 9 rakam arasında kurulan bir algoritma 10. basamağı, ilk 10 rakam arasında kurulan algoritma ise bize 11. basamağı veriyor. Bu sisteme göre son rakamı tek sayı olan bir T.C. kimlik numarası bulunmuyor. Yani Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının tamamının kimlik numaralarının sonu çift sayı ile bitiyor.

Analizimize konu olan 13 Nisan 2023 tarihli bir haberin başlığında, dar gelirli ailelere yapılacak destek ödemesinin şartı olarak TCKN’nin son hanesinin çift rakam olması müjdesi duyurulmuş. Kuşkusuz bu başlıktan aile destek ödemesi alabilmenin tek şartının TCKN’nin son rakamının çift sayı olması sonucu çıkıyor.

Haberi okumaya devam ettiğimizde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından açıklanan Aile Destek Programı’nın detaylarının verildiğini görüyoruz. Ancak haberin başlığına uygun olacak şekilde bu destekten faydalanmanın şartının TCKN’nin son rakamının çift olması yönünde bir açıklamaya rastlamıyoruz.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nin internet sitesinde yapılan açıklamaya göre ihtiyaç sahibi ailelerin, Haziran 2022-Mayıs 2023 döneminde en fazla 12 aylık süre ile hane içindeki kişi başına düşen gelir tutarına göre belirlenen 4 farklı gelir aralığı için farklı yardım tutarları ile aylık periyotta desteklenmeleri sağlanacak. Yani Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Aile Destek Programı adıyla duyurduğu bir desteği mevcut. E-Devlet ya da ikametgâh adresinin bağlı olduğu 3294 sayılı Kanun kapsamında kurulmuş Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı üzerinden alınacak başvurular için aşağıdaki durumlara sahip kişiler dışında herkes başvuruda bulunabilecek

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’nün Aile Destek Programı ile ilgili yayınladığı Sıkça Sorulan Sorular başlığında hak sahiplerinin nasıl belirlendiğine dair bir soru mevcut. Bu soruya verilen yanıtta ön eleme, değerlendirme ve hane içindeki kişi başına düşen gelir seviyesinin tespitinden oluşan üç değerlendirme aşamasından bahsedilmiş.

Görüldüğü gibi destekten faydalanabilmek için TCKN’nin sonunun çift sayı ile bitmesi bakanlığın resmi kanalları üzerinden duyurulan bir değerlendirme kriteri değil.

Söz konusu haberin dolaşıma sokulmasının nedeni “clickbait” olarak da bilinen tık tuzağı. Bazı haber siteleri kullanıcıların ilgisini çekecek başlıklarla internet sitelerinin ziyaret sayısını arttırmayı amaçlıyor. Aile Destek Programı ile TCKN ilişkisi haberi de bu minvalde değerlendirilebilir.

Bir haber sitesi tarafından 13 Nisan 2023’te yayımlanan habere göre, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Aile Destek Programı kapsamında yapacağı yardımın şartının TCKN’nin son hanesinin çift sayı olması iddiası yanlış. Öncelikle, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından açıklanan algoritma hesaplamasına göre Türkiye’deki bütün kimlik numaralarının sonu çift sayı ile bitiyor. Bunun yanında, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın internet sitesinden yapılan bilgilendirmede TCKN ile ilgili bir başvuru kriteri olmadığı da açıkça anlaşılıyor. Bu ve benzeri haberlerin sıklıkla paylaşılmasının başlıca nedeni internet sitelerinin ilgi çekici bir başlık atarak kullanıcıları tık tuzağına çekmesi. Bu yanlış bilgilerin dolaşımda olmasının bir diğer nedeninin dolandırıcılık olduğunun altını çizmekte de fayda var.