BioNTech, Türkiye’yi ‘Denek Ülkeler’ Kategorisinde mi Bulunduruyor?

Bir Twitter sayfası tarafından 11 Eylül 2021 tarihinde yapılan paylaşımda BioNTech’in Türkiye’yi denek ülkeler kategorisinde bulundurduğu iddia edildi.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Dünyada Covid-19 pandemisi devam ederken, sağlık otoriteleri virüse karşı daha etkili çözümler aramaya devam ediyor. Şu ana kadar Dünya Sağlık Örgütü tarafından virüse karşı onay almış yedi adet aşı bulunuyor. Bu aşılar Moderna, Pfizer - BioNTech, Johnson & Johnson, Oxford - AstraZeneca, Covishield, Sinopharm ve son olarak ise Sinovac. Ülkeler tarafından onaylanma sayısına göre ise Oxford - AstraZeneca aşısı 122 ülkede aldığı onay ile ilk sırada geliyor, ardından ise Pfizer - BioNTech aşısı (100) ve Moderna aşısı (72) takip ediyor.

Aşı konusunda dünyadaki tüm sağlık otoriteleri hemen hemen aynı fikirde: Aşılar yaşadığımız pandemiye karşı eldeki en iyi mücadele aracı. Dünyada büyük oranda aşılanmış ülkelerin somut verilerinde olduğu gibi, DSÖ tarafından onaylanmış tüm aşılar hastaneye yatma ve vefat oranlarını önemli derecede azaltıyor.

Twitter’da paylaşılan iddiada ise, Türkiye’nin BioNTech’e göre denek ülke olduğu iddia edilmiş. Referans olarak ise BioNTech’in resmi sitesi kaynak gösterilmiş.

Dünyada ilaç ve aşı çalışmaları birçok ülkede yapılıyor. Farklı bölgelerde farklı kişilerle test yapmak ilaçların güvenilirliği ve etkinliği için oldukça önemli. Fakat bu testlerin her biri gönüllülük esasına göre işletiliyor ve işletilmesi de insan hakları sözleşmeleriyle garanti altına alınmış durumda. Türkiye’nin 2000 yılında imzaladığı Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin (International Covenant on Civil and Political Rights) 7. maddesi rıza almaksızın tıbbi ve bilimsel deneyleri yasaklıyor.

Diğer aşı firmalarında olduğu gibi BioNTech de aşı çalışmalarını gönüllülük esasına göre yürütüyor. Aşılar şu anki çalışmalara göre tamamen güvenli. Öyle ki, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Pfizer - BioNTech aşısına tam onay verdi, başka bir deyişle aşının güvenililirliği dünyadaki en büyük sağlık otoritelerinden biri tarafından tamamen onaylandı. FDA ayrıca Pfizer - BioNTech aşısının üçüncü doz aşısına da 21 Eylül’de onay verdi.

Aşı çalışmalarında hiçbir ülke doğrudan ‘denek’ olarak etiketlenmiyor. Aşılar için dünyanın birçok ülkesinden gönüllüler ile çalışıldı. BioNTech’inde resmi sitesinde sadece Türkiye değil, birçok farklı ülke belirtiliyor. Resmi sitede de görüldüğü gibi, aşılar dünya çapında yaklaşık 154 klinik araştırma sahasında olmak üzere 12 yaş üstü farklı nüfus gruplarında, yaklaşık 44.000 katılımcıyla test edilmiş. Test edilen ülkeler arasında Almanya, ABD, Arjantin ve Brezilya dâhil birçok farklı ülke var. Türkiye’nin de dâhil olduğu bu ülkelerde, ilaç ve aşı geliştirme süreci olması gerektiği gibi yürütülmüş.

11 Eylül 2021 tarihinde bir Twitter kullanıcısı tarafından yapılan paylaşımda Pfizer - BioNTech firmasının Türkiye’yi denek ülke kategorisine koyduğu iddia edilmişti. İddia incelendiğinde Pfizer - BioNTech aşısı dâhil olmak üzere aşı ve ilaç geliştirme süreçleri dünyanın farklı ülkelerinde gerçekleştiriliyor. Aşı geliştirme çalışmaları Birleşmiş Milletler insan hakları sözleşmelerinin de garantiye aldığı üzere gönüllülük esası dışında yürütülemiyor. Yani bu çalışmalara katılan herkesin rızası alınmış durumda. Son olarak ise, BioNTech’in sitesinde aşı çalışmaları için kullanıldığı belirtilen Türkiye dışında birçok ülke bulunuyor. 100’den fazla ülkede onaylanan Pfizer - BioNTech aşısının geliştirme çalışmaları farklı ülkelerde yürütüldü ve başarılı olduğu gözlemlendi.