Z Kuşağı: Evlenme, Boşanma ve Doğumlar

Kuşak grupları, zaman içinde sosyoekonomik ve politik görüşlerdeki değişiklikleri analiz etmenin ötesinde zamanın ruhunu anlamak için önemli bir araç. Aynı kuşak gruplarını incelemek; bu nesiller dünyadaki teknolojik, ekonomik ve sosyal değişimleri beraber yaşadıklarından, insanların dünya görüşlerini şekillendirmede bu olayların rolünü anlamanın bir yolunu sağlayabilir. Bu sebeple sık sık sessiz kuşak, boomerlar, x kuşağı, y kuşağı (milenyum nesli) ve z kuşağından bahsedildiğini duyuyoruz. Çeşitli trendlerin odağı olan Z kuşağının en önemli özelliği ise tam anlamıyla “dijital yerli” olarak tanımlanmaları, yani nesilin tamamının dijital teknolojinin başlangıcı ya da gelişimi sırasında dünyaya gelmiş olması. 

Bu nesiller belirlenirken de dolayısıyla önemli tarihi, teknolojik ve sosyoekonomik değişimlerin gerçekleştiği dönemler dikkate alınıyor. Yine bu sebepten, kuşak gruplarının başlangıç ve bitiş yıllarını keskin bir çizgiyle ayırmak zorlaşıyor. Z kuşağından bahsedilirken de çeşitli araştırmalarda 1995-2010 yılları göz önüne alınırken, örneğin Pew Research tarafından başlangıç yılı 1997 olarak alınmış. Kimi çalışmalarda ise 2015 sonrası doğanların da ayrı bir kuşak olarak gözetilmesi gerektiği tartışması söz konusu. Bu bültende Türkiye üzerine olan demografik verileri pratik sebeplerden Z kuşağını 1998 yılı ve sonrası doğanlar için, yani günümüz itibariyle 0-24 yaş grubunu kapsayacak şekilde aldık. 

2021 yılındaki nüfus verilerine göre, Türkiye’de 0-24 yaş grubu tüm nüfusun %37,7’sini oluşturuyor. Y kuşağını ise 25-44 yaş grubu olarak kabul edersek, Türkiye’de Y kuşağının oranının ise %30,4 olduğu görülüyor. 

Çeşitli araştırmalarda Z kuşağının kimi zaman 2010 senesinden itibaren başlatıldığını da belirtmiştik. Bu açıdan, 10-24 yaş aralığı ise Türkiye nüfusunun %15’ini oluşturduğu söylenebilir. 

0-24 yaş grubunun nüfusa oranında İstanbul’un %35,7 ile 40. sırada, Ankara’nın %34,9 ile 44. sırada ve İzmir’in %31,1 ile 69. sırada olduğu görülüyor. 0-24 yaş aralığındaki kişilerin en yüksek olduğu ilk 20 ilde ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri dikkat çekiyor: 

Bütün yaş grupları dikkate alındığında şehirlerarası göçün en ağırlıklı olduğu yaş grubunun 20-24 olduğu görülüyor. 20-24 yaş grubunu 25-29 yaş grubu, yani y kuşağının en gençlerinin takip ettiği görülüyor. Şehirlerarası göçte üçüncü sırada ise 15-19 yaş aralığı bulunuyor. 2020 senesindeki keskin düşüş pandemi sebepli olurken, 20-24 yaş arası grubunda şehirler arası göç edenlerin sayısı pandemi önceki dönemden de yüksek. 2015-2021 yılları arasında 10-29 arası yaş gruplarının şehirler arası göç verileri ise şu şekilde:

TÜİK tarafından yayımlanan “karşılıklı yaş grubuna göre evlenenler” verileri incelendiğinde, 2021 yılında evlenen 561 bin 710 kişiden 375 bin 157’sinin 16-24 yaş aralığında olduğu görülüyor. Buna göre, 2021 yılında evlenenlerin %66,7’sinin Z kuşağından olduğu söylenebilir.

Kadınlardaki yaş grupları arasında 2012’den beri genel bir trend olarak en çok 20-24 yaş grubundaki kadınların evlendiği görülüyor. Erkekler arasında ise en çok evlenen yaş grubu ise 25-29. Karşılıklı evlenme yaşlarına bakıldığında ise ilk olarak 25-29 yaş grubundaki kadın ve erkeklerin; ikinci sırada ise 25-29 yaşındaki erkekler ve 20-24 yaş grubundaki kadınların birbirleri ile evlendikleri görülüyor. 

Bunun yanında, 2021’de gerçekleşen 174 bin 85 boşanmanın 21 bin 113 tanesi 16-24 yaş aralığındakiler tarafından. Buna göre geçtiğimiz yıl yaşanan boşanmaların %12’sinin Z kuşağı yaş aralığında olduğu söylenebilir. 

Türkiye genelinde 2021 yılında gerçekleşen 1 milyonun üzerindeki doğumdan 268 bin 640 tanesi 15-24 yaş aralığındaki kadınlar ve 15 yaşından küçükler tarafından. Bu açıdan bakıldığında, 2021 doğum yapan kadınların %25’inin Z kuşağı olduğu söylenebilir. 24 yaşından küçüklerin anne olma oranına bakıldığında da yine Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri dikkat çekiyor. 2021’de annenin yaş grubuna göre doğumlar aşağıda görülebilir: