Tüketici Güven Endeksi Dip Seviyeyi Gördü

Tüketici Güven Endeksi (TGE) her ay TÜİK ve Merkez Bankası tarafından, tüketicinin ülke ekonomisi hakkındaki genel eğilimlerini, değerlendirmelerini ölçmek amacıyla hazırlanan bir endeks. Tüketici güven endeksi, tüketicilerin kişisel mali durumları ile ekonominin genel durumuna ilişkin değerlendirmelerini işaret ediyor.

Tüketici Güven Endeksi, TÜİK tarafından anket yoluyla derlenen verilerle oluşturuluyor. Endeks puanı 100’ün üzerine çıktığında tüketicilerin ekonomik durumlara ilişkin iyimser olduklarını, 100’ün altına indiğinde de kötümser bir yaklaşıma sahip oldukları anlaşılıyor. Genellikle yüksek güven endeksi olan ekonomilerde büyüme eğilimi göze çarparken, düşük güven endeksinde tüketicilerin genel ekonomik gidişattan huzursuz olduğu ve bu sebeple tüketimden kaçınacağı düşünülüyor.

Söz konusu endeks 0-200 aralığında. Eğer güven endeksi 100’den büyükse bu tüketicilerin ekonomi konusunda iyimser olduklarını, 100’den küçükse de kötümser olduklarını gösteriyor.

Tüketici Güven Endeksi oluşturulurken birden fazla başlık ele alınıyor. Bunların arasında tüketicilerin kişisel maddi durumları (geçmiş performans ve gelecek beklentisi), tüketicilerin ekonominin genel durumu ile ilgili görüşleri (ve beklentileri), tasarruf etme durumları (ve beklentileri) gibi değişkenler bulunuyor. Tüm bu farklı değişkenlerin ayrı ayrı endeks değerleri belirlendikten sonra, ortalamaları alınarak tüketici güven endeksi oluşturuluyor.

TÜİK, tüketici güven endeksi hesaplamasında kullandığı dört alt endeksten ikisi olan “işsiz sayısı beklentisi” ve “tasarruf etme ihtimalini” hesaplamadan çıkardığını Eylül 2020’de yayımladığı endekste duyurmuştu.

Açıklamada, değişikliğin “Avrupa Komisyonu Ekonomik ve Finansal İşler Genel Müdürlüğü’nün (DG ECFIN) tavsiyeleri doğrultusunda” yapıldığı belirtilmişti. Çıkarılan endekslerin yerine “geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu” ve “gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi” endeksleri dikkate alındı. Böylece eski hesaplamayla Eylül'de 200 üzerinden 61,8 olması gereken endeks, yeni hesapla 82 olarak açıklanmıştı.

Bu durumda Doğruluk Payı’nın burada yaptığı analizde TÜİK’in hazırladığı eski hesaplamanın verilerinin yer aldığı, bu bültende ise yine TÜİK verilerinin yer aldığı yeni hesaplamanın yer aldığı görülebilir.

TÜİK tarafından açıklanan bu verilere göre mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi Eylül 2021’de 79,7 seviyesinde iken bu seviye Ekim 2021’de 76,8’e gerilemiş, Kasım 2021'de 71,1 seviyesine kadar inmişti. Aralık 2021 endeksinde geçen aya göre daha kötümser bir tablo hakim. Bir önceki aya göre %3,1 oranında azalan endeks Aralık ayında 68,9 oldu. Böylece 2004 yılından beri ölçülen güven endeksi tarihinin en düşük seviyesine geriledi.

Tüketici Güven Endeksi Ocak 2004’ten bu yana ölçülüyor. Ekim 2021’de endeksin 76,8'a düşmesinden daha önce, bu kadar düşük oranlar 2008 finansal krizinin etkisiyle beraber Kasım 2008, Şubat 2009 ve Ocak 2009'da görülmüştü. Endeks, Kasım 2008’de 73,9 ile en düşük seviyesindeydi. Aralık 2021 endeksi Ocak 2004’ten bu yana ölçülen en düşük değer. Ayrıca, TÜİK verilerine göre Türkiye’de tüketiciler endeksi Nisan 2006’da 100,7’yi görmüştü. Daha sonra Haziran 2004’ten bu yana endeks her ay kötümser seyretti.

Tüketici güven endeksini oluşturan alt endekslerde de durum pek parlak değil. Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde “hanenin maddi durumu endeksi”, Kasım ayında % 56,1 iken Aralık ayında %3,6 azalarak 54,1 oldu. Eylül 2021’de bu oran 62,6 idi.

Hanenin maddi durumu gerilediği gibi, düzeleceğine dair beklenti de geriledi. Önümüzdeki bir yıllık dönemde daha iyi bir gelir umudu da azaldı. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi Kasım ayında 68,9 iken, Aralık ayında %5,3 oranında azalarak 65,2 oldu. 2018’den bugüne bu endekste de düşüşleri görebilmek mümkün.

Tüketicinin genel ekonomik durumun ne olacağına ilişkin beklentisinde de pek iyimser veriler mevcut değil. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi endeksi Kasım 2021’de 91,4 iken, Aralık ayında %1,9 oranında azalarak 89,6 oldu. Başlıkların arasında “gelecek 12 aylık dönemde ücretlerin değişimine ilişkin beklenti” değerlendirmesinde, tüketicinin Kasım ayına göre daha iyimser olduğu görülüyor. Bu endeksin değeri Kasım 2021'de 110,3 iken Aralık 2021'de 114,8 olarak değerlendirildi.