Kültür Sanatta Pandemi Etkisi

Covid-19 pandemisinin gölgesi altında geçen 2020 yılında pek çok kültür sanat etkinliği durdu. 1 Temmuz 2021’de kısıtlama uygulamasının gevşetilmesi ile başlayan kültür ve sanat etkinlikleri salgın etkisini en derinden yaşayan sektörlerin başında geliyor. 17 Mart 2020 tarihinde gösteri merkezi, konser salonu altındaki işletmelerin faaliyetleri geçici süreyle durdurulmuştu.15 ay boyunca bu karar devamlılığını korudu. 1 Temmuz’da yayınlanan normalleşme genelgesi ile işletmeler tekrar faaliyete dönerken canlı müzik dahil olmak üzere müzik yayınlarının saat 00:00’a kadar yapılabileceği belirtildi. Ayrıca 1 Temmuz itibarıyla sinema salonları ve tiyatro salonları da faaliyetlerine kaldığı yerden devam etmeye başladı.

Salgın başladığı süreçten bugüne en çok etkilenen işletmelerin başında sinema salonları geliyor. Mart ayında kapanan sinema salonları yurt genelinde, 6 Ağustos'ta kapılarını Covid-19 önlemleri kapsamında tekrardan açmıştı. Uzun süredir kapalı olan sinema salonlarının 1 Temmuz 2021 tarihinde açıldı.

Türkiye genelinde sinema salonu sayısı 2020 yılında 2019 yılına göre %4,5 azalış göstererek 2 bin 698 olurken, 2020’de kapısına kilit vuran salon sayısı 128 oldu. 2018’den bugüne sinema salonu sayısında azalma görülüyor.

1 Haziran 2021’de yürürlüğe girmiş olan normalleşme genelgesinde sinema salonları Covid-19 önlemleri sebebiyle %50 kapasiteyle çalışıyordu. Bu dönemde sinema salonlarında seyirci sayısı 2020 yılında 2019 yılına göre yaklaşık %70 oranında azaldı. Sinemada film izleyen seyirci sayısı 2020’de 17 milyon 226 bin 952 kişi oldu.

Son 15 seneye bakıldığında sinema salonları en çok seyirciyi 2017’de ağırladı. 2017’deki sinema salonlarındaki seyirci sayısı 68 milyon 482 bin 526 olmuştu.

2020 yılında yerli film seyirci sayısı %59,0 azalırken yabancı film seyirci sayısı %83,6 azalarak 3 milyon 971 bin 103 kişi oldu. Son 15 senede yerli filmlere gelen seyirci sayısının en fazla olduğu sene 2018 iken yabancı filmin en çok izlendiği sene de 2017 olmuştu.

Sinema salonlarında gösterilen film sayısı 2020 yılında, 25 bin 960 oldu. Aynı dönemde gösterilen yerli film sayısı 10 bin 978 olurken, gösterilen yabancı film sayısı da 4 bin 982. Son 15 senedir gösterilen filmlerin en fazla olduğu sene 2019’du. Geçtiğimiz sene sinema salonlarında gösterilen film sayısı 68 bin 386 olmuştu.

Covid-19 önlemleri sebebiyle tiyatro oyunları çevrimiçi olarak gösterime girmeye başladılar. Bu durumda maddi sıkıntılar içine giren tiyatro salonlarından bazıları kapandı. Tiyatro salon sayısı 2018/'19 sezonunda 901 iken 2019/'20 sezonunda bu sayı 720’ye düştü.

Tiyatro seyirci sayısı 2019/'20 sezonunda, 2018/'19 sezonuna göre %43,1 azalarak 4 milyon 492 bin 293 oldu. 2000 yılından bugüne tiyatro seyircisinin en yüksek olduğu 2018/'19 sezonunda 6 milyon 103 bin 57 kişi tiyatro oyunlarını seyretti. Ayrıca, yerli oyun seyircisi 2000 yılından beri her sezonda daha fazla oldu. Yerli eser seyirci sayısı geçen sezona göre %44,1 azalırken, yabancı eser seyirci sayısı %40,3 azaldı.

Tiyatro salonlarında oynanan eser sayısı, 2018/'19 sezonuna göre %36,3 azalarak 6 bin 236 oldu. Gösterime giren yerli eser sayısı geçen sezona göre %35,7 azalırken, yabancı eser sayısı %39,8 azaldı. 2000/'01 sezonundan bugüne bakıldığında en fazla gösterim 9 bin 796 eser ile 2018/'19 yılında olmuştu.

En çok tiyatro salonuna sahip şehir olan İstanbul’da pandeminin getirdiği sıkıntılar sebebiyle birçok özel tiyatro salonu kapandı. İstanbul’da 2019’da 247 olan salon sayısı varken bu sayı 2020 sezonunda 218’e kadar düştü. 2020 yılında İzmir’de de son bir senede salon sayısı 82’den 67’ye düştü.

2019/'2020 sezonu itibarıyla Türkiye’de 13 adet opera ve balo salonu bulunuyor. Opera ve bale seyirci sayısı 2019/'20 sezonunda, bir önceki sezona göre %20,5 azalarak 256 bin 63 oldu. 2018/'2019 sezonunda opera ve bale salonları 322 bin 189 seyirciyi ağırlamıştı. Ayrıca son 4 senedir opera ve bale salonlarında yabancı/çeviri eser izleyen seyircilerin sayısı daha fazla.

Opera ve bale salonlarında yerli eserler 246 kez sergilenirken, yabancı eserler 255 kez sergilendi. Yabancı eserleri 134 bin 405 kişi, yerli eserleri ise 121 bin 658 kişi izledi.

2020 yılında Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'ne bağlı 6 orkestra, 13 koro ve 9 topluluk faaliyet gösterdi. Bu sayı TÜİK’in yayınladığı verilere göre 2014/'15 sezonundan beri değişmiyor.

Orkestra, koro ve topluluklarda seyirci sayısı 2019/'20 sezonunda, bir önceki sezona göre %41,9 azalarak 159 bin 969 oldu. Orkestra seyirci sayısı geçen sezona göre %29,5 azalarak 100 bin 260'a, koro seyirci sayısı %48,5 azalarak 26 bin 96'ya, topluluk seyirci sayısı ise %59,3 azalarak 33 bin 613'e düştü.