Türkiye Gizli Ülke/Ülkelerden Ne Kadar İthalat Yapıyor?

TÜİK yıllardır Türkiye’nin ithalat ve ihracat istatistiklerini birçok parametreye göre araştırıyor ve bunları dış ticaret başlığı altında kamuoyuyla paylaşıyor. Dış ticaret istatistiklerini ülkelere ve yıllara göre de açıklayan TÜİK, ülkelere göre dış ticaret istatistiklerinde ülkeler listesinin en altında “Gizli Ülke” başlıklı bir kalemi de kamuoyuna sunuyor. 2002 yılından bu yana yayınlanan bu kalem gerek toplam ithalat içindeki payında gerekse de en çok ithalat yapılan ülkeler listesinde önemli bir konuma sahip.

TÜİK paylaşmış olduğu ülkelere göre ithalat verilerinde listenin en altında şu açıklamaya yer vermiştir; Veri gizliliği nedeniyle, ülke bilgisi gizlenen veriler “Gizli Veri” adıyla ayrı olarak verilmiştir. Biz de konuya dış ticaret rakamlarından önce gizli verinin ne olduğunu 10 Kasım 2005’te kabul edilen 5429 numaralı Türkiye İstatistik Kanunu ile araştırdık. Kanunda gizli veri için; “İstatistik birimin doğrudan veya dolaylı bir şekilde özellikleri ile birlikte tanınabilmesine ve bu şekilde bireysel bilgilerin açığa çıkarılmasına imkân sağlayan bireysel veya tablo hâlinde saklı tutulan veriyi ifade eder” tanımına yer verilmiş.

5429 numaralı kanunun bilgilerin toplanması, dağıtımı ve gizliliği başlıklı 2. bölümünün 13. maddesinde ise gizli verilere yer verilmiş. Maddede gizli verilere kimlerin nasıl ulaşabileceğinin yanında herkes tarafından ulaşılabilen resmi verilerin gizli veri sayılmadığından da söz edilmiş.

TÜİK tarafından yayınlanan ülkelere göre ithalat rakamlarını incelediğimizde, gizli ülke geçtiğimiz 19 yılın 18’inde en çok ithalat yapılan 10 ülkeden biri olmuş gözüküyor. Yıllar içerisinde de artarak devam eden bu kalem özellikle son yıllarda da listede ilk 5 içerisinde yer alıyor. TÜİK tarafından yayınlanan ülkelere göre ithalat istatistiklerine göre 2020 yılında en çok ithalat yapılan ülkeler sırasıyla Çin, Almanya, Rusya, Gizli Ülke, ABD ve İtalya oldu. Bu sıralama 2019 yılında Rusya, Almanya, Çin, Gizli Ülke, ABD ve İtalya şeklindeydi.

Gizli ülke/ülkelerden yapılan ithalat 2002 ve 2007 yılları arasında sürekli olarak artış göstermiş, 2007, 2009, 2015 ve 2016 yıllarında da bir önceki senelere göre düşüş göstermişti. 2015-2016 yılları haricindeki üst üste 2 yıllık düşüşün yanı sıra, 2019 yılında 15,2 milyar $’a çıkarak 2002’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Ayrıca 2020 yılının ilk 5 ayı ve 2019 yılının ilk 5 ayı karşılaştırıldığında gizli ülke/ülkelerden yapılan ithalatta %3,1’lik bir artış da söz konusu.

Türkiye’nin gizli ülke/ülkelerden yapmış olduğu ithalatı son 5 yılda incelediğimizde 2015 ve 2016 yıllarında yapılan ithalat bir önceki yıla göre azalış gösterse de son 4 yılda durum böyle değil. 2019 yılında yaklaşık 15,2 milyar $ olan ithalat bir önceki yıla göre %38 artış gösterdi. 2002 yılından 2020 yılının ilk 5 ayına kadar TÜİK'in açıkladığı gizli ülke başlığındaki ithalat rakamları da toplam 148,6 milyar $’a ulaştı. 

Gizli ülke/ülkelerden yapılan ithalatın toplam ithalat içindeki payını araştırdığımızda ise yıllar içerisinde %8 bandının üstüne hiç çıkılmadığını görüyoruz. 2016’dan beri ise bu oranda sürekli bir artış gözlemleniyor. Yüzdelik olarak en yüksek artış ise 2018-2019 arası yaşanmış. Yapılan ithalatın toplam ithalat içindeki payının en düşük olduğu yıl %2,6 ile 2007 olurken, en yüksek olduğu yıl ise %7,7 ile 2020 yılının ilk 5 ayı oldu.

Gizli ülkelerden en çok ithal edilen ürün ham petrol. 2015 yılında gizli ülke/ülkelerden yaklaşık 25 milyon ton ithal edilen ham petrolün ithalatı 2018 yılında bir önceki yıla göre azalış göstermiş ve yaklaşık 21 milyon tona gerilemişti. 2019 yılında ise tonaj olarak yapılan ham petrol ithalatı son 5 yılın en yüksek seviyesinde gerçekleşti. Bununla birlikte 2019 yılında gizli ülke/ülkelerden yapılan ham petrol ithalatında bir önceki seneye göre %48,2’lik bir artış da söz konusu.