Videonun Ukrayna Tarafından İmha Edilen Rus Savaş Uçaklarını Gösterdiği İddiası Doğru mu?

Savaş gibi ciddi kriz dönemlerinde ve yüksek gerilimli olaylar sırasında sosyal medya platformları görsel içeriklerin hızla yayıldığı bir alan haline geliyor. Bu süreçte, savaş bölgelerinden geldiği öne sürülen fotoğraf ve videolar büyük ilgi görüyor. Ancak kullanıcıların bu tür içerikleri sorgulamadan paylaşma eğilimi, yanlış bilgilerin yayılmasını kolaylaştırıyor ve dezenformasyonun etkisini artırıyor. 2022’den beri devam eden Ukrayna-Rusya Savaşı boyunca da sayısız yanlış görsel paylaşıldı. Bunların önemli bir kısmı eski tarihli, her iki ülkeye de ait olmayan yerlerde çekilmiş ya da yapay zeka ile üretilmiş görüntülerdi.

İlgili X gönderisinde yer alan video da Ukrayna tarafından imha edilen Rus savaş uçaklarını gösterdiği iddiası ile paylaşılmış. Video, savaş uçaklarının tuhaf görüntüleri nedeniyle dikkat çekiyor ve gerçekliğinin sorgulanmasına yol açıyor. Bu nedenle kullanıcılar videonun gerçekliğini sorgulayıp yapay zeka destekli sohbet botu olan Grok’a videonun gerçekliğini sormuşlar:

Grok, X kullanıcılarının sorusuna görüntülerin muhtemelen gerçek olduğunu, çünkü Ukrayna’nın 1 Haziran 2025’te Rus hava üslerine düzenlediği “Operation Spiderweb” saldırısını doğrulayan çok sayıda güvenilir rapor bulunduğunu belirterek yanıt vermiş. The Guardian ve Reuters gibi kaynakların hasar gören uçakları doğruladığını vurgulayan Grok, görüntülerin olayı yansıttığını ancak hasarın boyutunun tartışmalı olduğunu ifade etmiş. Grok’un bahsettiği 1 Haziran saldırısı doğru ve bu saldırıdan çeşitli görsel materyal de uluslararası basında yer bulmuş.

Ancak ilgili gönderide yer alan videodan alınan ekran görüntüleri tersine görsel arama yöntemiyle incelendiğinde, bunların güvenilir haber kaynakları ya da resmî kurumlar tarafından paylaşıldığına dair herhangi bir bilgiye ulaşılamıyor. Bu durumda paylaşılan videonun detaylarına bakmakta fayda var. 

Videoya detaylı bakıldığında uçakların tasarımının gerçek savaş uçakları ile uyuşmadığı görülüyor. Örneğin, bazı uçaklarda iki ayrı kokpit (pilot kabini) ve dört motor birden yer alıyor. Oysa gerçek savaş uçaklarında genellikle tek bir kokpit bulunur ve en fazla iki motor olur. Dört motor ve iki kokpit gibi detaylar, gerçek mühendislikte mantıksız ve işlevsizdir. Ayrıca görüntülerin tamamı incelenip aktif Rus Hava Kuvvetleri uçaklarının listesi ile karşılaştırıldığında görüntüdeki uçakların bu listedeki uçaklarda yer almadığı görülüyor. Ayrıca videonun belirli saniyelerinde görülen detaylar da görüntünün yapay zeka ile üretildiğini açıkça ortaya koyuyor. Örneğin 10. saniyede bir uçağın iki motorundan biri geride konumlanmış, oysa motorlar simetrik olmalı. 15. saniyede bir uçakta üç motor görünüyor; oysa savaş uçakları bu tür bir dizayna sahip değildir. 25. saniyede bir uçağın hem önünde hem arkasında kokpit bulunuyor ki bu mühendislik açısından mümkün değildir. 33. saniyede dört motorlu bir uçak görülüyor, bu da gerçek savaş uçaklarının tasarımıyla uyuşmuyor. Son olarak, 58. saniyede üç bacaklı bir insan görüntüsü yer alırken, 1:01’de aynı insan figürü ikiye bölünüp iki kişiye dönüşüyor. Tüm bu hatalar, videonun gerçek bir kayıttan değil, yapay zeka tarafından oluşturulmuş bir görselden alındığını gösteriyor.

Son olarak, videoda sembol kullanımına dair ciddi bir hata bulunuyor. Rus Hava Kuvvetleri’nin resmi amblemi, savaş uçaklarının üzerinde kullanılmaz. Bu amblem genellikle kurumsal ve resmi belgelerde ya da törenlerde yer alır. Ancak videonun 35. saniyesinde bu amblemin doğrudan bir savaş uçağının üzerinde kullanıldığı görülüyor. Oysa savaş uçaklarında, yukarıda adı geçen aktif Rus Hava Kuvvetleri uçaklarında olduğu gibi, farklı taktik işaretler ve özgün nişanlar yer alır. Bu da videonun gerçek bir askeri görüntü değil, yapay olarak üretilmiş bir kurgu olduğunu destekleyen bir başka ipucu.