Hükümetin Ticaret ve Turizmle İlgili Vaatleri Ne Durumda?

14 Mayıs 2023’te yapılacak olan Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili seçimlerine bir aydan az bir süre kala AK Parti’nin  2018 seçim beyannamesinde ticaret ve turizm kategorilerine  ilişkin 2023 yılına kadar gerçekleştirmeyi hedeflediği en öne çıkan altı vaadi Doğruluk Payı olarak araştırdık. 

AK Parti tarafından 2018 seçim beyannamesinde yayınlanan, net bir hedef belirten ve ölçülebilir olan 164 vaadi incelediğimiz #Hükümetre yayında.

AK Parti’nin 2018 beyannamesinde ulaştırma ve altyapıyla ilgili öne çıkan vaatleri arasında;

yer alıyordu.

Bu altı vaat incelendiğinde ise aralarından yalnızca ikisinin beş yıllık dönemde gerçekleştiğini, kalan dördünün de gerçekleşmediği görülüyor. 

Cari açık, bir ülkenin dış ticaret, hizmetler, yatırımlar ve para transferleri gelirleri toplamından daha fazla gideri olduğunun göstergesi anlamına geliyor. Cari denge 3 farklı kalemden oluşur. Bunlar; ithalat ve ihracat değerlerinin yer aldığı dış ticaret dengesi, çeşitli hizmet sektörlerinin gelir dengesi ve para transferlerinin dengeleri. Cari denge içinde en büyük paya sahip olan kalem ise o ülkenin en önemli makroekonomik göstergelerinden biri olan ve ülkenin ekonomi politikasını da gösteren bir bileşen olan ithalat ve ihracat rakamları yani dış ticaret dengesi.

TCMB’nin açıkladığı verilere göre, ocak ayında cari denge 9 milyar 849 milyon dolar açık vermişti. Şubat ayında açıklanan en güncel verilerde ise bu sayı 10.02 milyar dolara revize edildi. Böylece Ocak 2023, Cumhuriyet tarihinin en büyük açığının verildiği ay oldu. Bu aydan önce en yüksek aylık cari açık, 9 milyar 407 milyon dolarla Mart 2011’de verilmişti.  

2023 Şubat’taki ödemeler dengesi istatistiklerine göre ise de cari denge şubatta 8,78 milyar dolar açık verdi. 12 aylık cari açık ise 55,4 milyar dolar oldu. Böylece, 12 aylık cari açık son 10 yılın zirve seviyesine ulaşmış oldu. 12 aylık cari açık 2012 yılı Ağustos ayından bu yana en yüksek seviyesinde. 

Dış ticaret istatistiklerinde en önemli verilerin başında ihracatın ithalatı karşılama oranı geliyor. İhracatın ithalatı karşılama oranının %100’den fazla olması halinde ihracatın ithalattan daha fazla yapıldığı anlaşılır. 1996’dan bugüne Türkiye’de en yüksek oran 2019’da %86 ile görüldü. Bu da son 27 yılda ithalatın her zaman daha yüksek olduğu ve böylece her sene dış ticaret açığı verildiği anlamına geliyor.

TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri Mart 2023’e göre ihracatın ithalatı karşılama oranı mart ayında %73,9 olarak gerçekleşti. Ocak-Mart dönemi için ise bu oran %64. Karşılama oranında yıllık veriler dikkate alındığında ise 2018'de % 76,6 olan oranın 2022'de %69,9'a düştüğü görülüyor. 

2018-2023 döneminde karşılama ihracatın ithalatı karşılama oranı 2019’da %86, 2021’de ise %83 olarak gerçekleşti. Fakat son beş yılda bu seviyelerde istikrar sağlanamadı. Son üç ay için açıklanan veriler dikkate alındığında 2023 sonu için bu oranın tutturulması çok olası gözükmüyor.

TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri Mart 2023’e göre 2022 yılı Ocak-Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre; ihracat, %12,9 oranında artarak 254 milyar 210 milyon dolar oldu. 2018-2022 döneminde ihracattaki ortalama artış da %9,8 olarak gerçekleşti. 2023’te de bu oranda bir artışın gerçekleşmesi durumunda ihracatın 280 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşmesi beklenebilir. Cumhurbaşkanlığı 2023 yıllık programında da ihracat miktarı 2023 için 265 milyar dolar olarak tahmin edilmiş. 

Ocak-Mart döneminde toplam ihracat 2023 için 61 milyar dolar olarak açıklandı ve bu miktar 2022’nin aynı dönemine göre %2,5’lik bir artışa tekabül ediyor. 

TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri Mart 2023’e göre 2022 yılı Ocak-Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre; ithalat, %34 oranında artarak 363 milyar 710 milyon dolar oldu. AK Parti’nin, 2023 yılında ihracatı 360 milyar dolara ulaştıracağız vaadi 2022 sonunda gerçeklemiş oldu.

2022 yılının Ocak-Mart döneminde toplam ithalatın 86 milyar dolar olduğu ve 2023 yılının aynı döneminde toplam ithalatın 96 milyar dolar civarında olduğu görülüyor. Böylece 2023 sonunda 2022 yılındaki toplam ithalatı geçeceği öngörülebilir.

TÜİK Dış Ticaret İstatistikleri Aralık 2022’e göre, yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı 2022 yılında %3,1 oldu. Açıklanan en güncel veri olan mart ayında ise bu pay %4 oldu. 

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığının yayınladığı Turizm İstatistiklerine göre 2022 Ocak-2022 Aralık döneminde Türkiye’yi ziyaret eden toplam ziyaretçi sayısı 51 milyon 387 bin 513 oldu. Verilere göre Türkiye’ye gelen ziyaretçi sayısı 2021’e göre % 71,07 oranında artış gösterdi.