2023 Seçimlerinde Geçersiz Oylar Fazla mı?

Türkiye, 14 Mayıs 2023 Pazar günü 13. Cumhurbaşkanını ve 28. Dönem milletvekillerini seçmek için sandığa gitti. 13. Cumhurbaşkanlığı seçiminde resmi olmayan YSK sonuçlarına göre ilk tur Cumhur İttifakı cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan %49,50 oy alırken Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu %44,89 oy aldı ve böylece seçim ikinci tura kaldı. İkinci turda seçmen 28 Mayıs tarihinde sandık başına gidecek. Milletvekilliği sonuçlarına göre ise Cumhur İttifakı %49,46, Millet İttifakı %35,02, Emek ve Özgürlük İttifakı %10,54 oy aldı.

Oy verme işlemi başladığında farklı illerden oy pusulalarının arkasındaki YSK mührünün pusulanın önüne geçtiği için geçersiz sayılacağı ve oy sayımındaki bazı usulsuzlüklerle ilgili olarak birçok sosyal medya paylaşımı yapıldı. Siyasi partiler itirazlarını seçimi takip eden ilk üç gün sandık, ilçe ve il seçim kurullarına yapabiliyor. 18 Mayıs Perşembe günü ise il seçim kurullarına ve il birleştirme tutanaklarına karşı yapılan itirazlar için son gün ve bu itirazlar YSK tarafından karara bağlanıyor. 

Bir oy pusulasının geçersiz oy sayılması için en genel anlamda dört durumdan birisi gerekli. Oy pusulasının birden fazla ve diğer parti/ittifak ve adaylara taşacak şekilde işaretlenmiş olması, oy pusulasının üzerinde hiçbir mührün bulunmuyor olması, oy pusulasının resmi kurallara uymuyor olması (üzerinde YSK mührü olmaması, kullanılan seçim çevresine ait olmaması vs.) ve oy pusulasının tahrif edilmiş olması. Bu durumlar oy verenin isteği dışında gerçekleşeceği gibi seçmen bizatihi gönüllü olarak da oy pusulasını geçersiz olarak oy sandığına atabiliyor. Özellikle oy vermenin zorunlu olduğu ülkelerde geçersiz oy atmanın siyasi bir tepki olarak da okunabileceği üzerine çeşitli çalışmalar bulunuyor.

Geçersiz oylarla ilgili olarak itiraz süreci henüz devam ederken Anadolu Ajansı verilerine göre (16.05.2023 - 13:00 itibarıyla) 14 Mayıs’ta düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçiminde 1 milyon 20 bin 963 oy geçersiz sayıldı. Milletvekili seçimi için kullanılan pusulalarda ise bu miktar 1 milyon 392 bin 193’e çıkıyor. Kullanılan oylara göre bir oranlama yapıldığında cumhurbaşkanlığı seçiminde her kullanılan oyun %1,89’u geçersiz olurken bu oran milletvekili seçimlerinde %2,5. Seçimin ilk haftası içinde geçersiz oylarla ilgili itirazlar karara bağlanacağından bu oranlarda ufak değişmeler olabilir. 

1999’dan bu yana yapılan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri dikkate alındığında kullanılan oyların ortalama %2,5’unun geçersiz sayıldığı görülüyor. 1999 genel seçimlerinde bu oran %4,7’ye kadar yükselmişken 2015 Kasım seçimlerinde %1,4’e kadar düşebilmiş. Kesin olmayan 2023 seçim sonuçları da incelendiğinde geçersiz oy oranının ortalamadan çok da sapmadığı görülüyor.