Videodaki Görüntüler Sudan İç Savaşı'na mı Ait?

29 Ekim’de Birleşmiş Milletler, Sudan’ın güneybatısındaki El-Faşir kentinde bir hastaneye düzenlenen saldırıda 460 hasta ve yakınının hayatını kaybettiğini açıkladı. Bu olayla gözler Sudan’a çevrildi. Ülkede 2023’ten bu yana süren iç savaşta, kesin rakam bilinmemekle birlikte ölü sayısının 150 bini aştığı tahmin ediliyor. Çatışma, Sudan ordusu (SAF) ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasında Nisan 2023’te başladı. Her iki taraf da 2021’deki askeri darbeyle kurulan geçici askeri yönetimin parçasıydı. Ancak RSF’nin orduya katılma süreci ve komuta yapısı konusundaki anlaşmazlıklar, uzun süredir devam eden güç mücadelesini savaşa dönüştürdü. Savaş önce başkent Hartum’da yoğunlaştı, ardından batıdaki Darfur ve güneydeki Kordofan bölgelerine yayıldı. Darfur’da RSF ve Arap milislerin gerçekleştirdiği katliamlar, özellikle Masalit halkına yönelik sistematik şiddet nedeniyle uluslararası kuruluşlarca “soykırım” olarak tanımlanıyor. Çatışmalar 8 milyondan fazla insanı yerinden etti, 3,5 milyondan fazlası komşu ülkelere sığındı. Açlık, kolera ve çocuk ölümleri yaygın hale geldi. Birleşmiş Milletler’e göre Sudan bugün dünyanın en ağır insani krizini yaşıyor; nüfusun yarısından fazlası, yani yaklaşık 25 milyon kişi, temel gıdaya erişemiyor. 

İki yıldır süren savaş suçları ve katliamlara rağmen Sudan’daki iç savaş uzun süre uluslararası gündemde yer bulamadı. Ancak son dönemde bölgeden geldiği iddia edilen çok sayıda fotoğraf ve video sosyal medyada yayılmaya başladı. Bu paylaşımlar arasında, bağlamından koparılmış ya da yanlış ilişkilendirilmiş görsellerin de yer alması, bilgi kirliliğini daha da artırıyor.X platformunda yapılan bir paylaşımda, Sudan’daki iç savaşı gösterdiği iddiasıyla bir video yayımlandı. “Burası Sudan!” denilerek paylaşılan videoda üç farklı görüntü yer alıyor. Bu görüntülerin ilkinde, bir çukurun içinde iki insanın yakıldığı anlar yer alıyor. İkinci görüntüde ekrana kemik ve kafatası gibi insan kalıntıları geliyor. Üçüncü görüntüde ise bir kamyonun arkasından cesetler yere bırakılıyor. Bu üç görüntünün doğruluğunun ayrı ayrı incelenmesi gerekiyor.

Videonun ilk 10 saniyesinde yer alan görüntüde, insanların bulunduğu bir çukurun içine ateş püskürtüldüğü görülüyor. Bu görüntüden alınan kesitler tersine görsel arama ile aratıldığında, Arapça yayın yapan Al-Araby adlı haber sitesinde yayımlanan bir yazıya ulaşılıyor. Bu yazıda ilk görüntünün doğruluğu araştırılmış ve Türkiye’de yayımlanan Mehmed: Fetihler Sultanı isimli bir diziden olduğu belirtilmiş. 

Yazıda, görüntünün bulunabileceği YouTube videosu da yer alıyor. YouTube’da “Satılmış’tan John Grande’e Tuzak - Mehmed: Fetihler Sultanı 41. Bölüm” başlığı ile yayımlanan videonun 5:59. dakikasında, bahsi geçen sahneyi bulmak mümkün. İddia videosunda kullanılan kesit, bu sahnenin arka planını gösteriyor. Dolayısıyla ilk görüntü Sudan’dan değil, Mehmed: Fetihler Sultanı isimli bir diziye ait.

İkinci görüntü 10.-17. saniyeler arasında ekrana geliyor. Bu görüntüde kemik, kafatası gibi çeşitli insan kalıntıları görülüyor. Bu görüntüler tersine görsel arama ile aratıldığında, TRT World’ün 7 ay önce paylaştığı bir videoya ulaşılıyor. Video 27 Mart 2025 tarihinde “Sudan ordusu Hartum'da insan kalıntılarıyla dolu nakliye konteyneri buldu” anlamına gelen bir başlıkla paylaşılmış.

Videoda yer alan seste, görüntülerin bir konteynerin içine hapsedilmiş ve yakılmış kişilere ait kalıntılar olduğu belirtiliyor. Olayın hicri takvime göre Ramazan ayının 25’inde Sudan, Hartum’da gerçekleştiği söyleniyor. Bu tarihin miladi takvimdeki karşılığı 25 Mart 2025. TRT World, videonun çekilmesinden iki gün sonra görüntüleri paylaşmış. 

Aynı video, 26 Mart 2025’te Voice of Sudanese Community isimli bir internet sitesinde, aynı görüntü “Bir konteynerin içerisinde çok sayıda tutuklunun yanmış halde bulunduğu bildirildi” başlığı ile paylaşılmış. 

Bir X kullanıcısının yaptığı paylaşımda, bu konteyner videosunun rastgele bir olay değil, tasarlanmış sistematik bir imha planının sonucu olduğu öne sürülüyor. Bu iddiaya göre daha önce Hızlı Destek Güçleri (RSF) tarafından yayımlanan bir videoda, militanlara konteyner ve ateş kullanarak işkence ve infazın nasıl yapılacağına dair açık ve detaylı talimatlar verilmişti. Hartum’daki yanmış kalıntılar ise bu talimatların bir uygulaması olarak görülüyor. Videonun başka hiçbir bağlam ile paylaşılmaması ve en eski gönderilerin 26 Mart 2025’te bulunması göz önünde bulundurulduğunda tüm bu bulgular, videonun gerçekten Sudan’daki insan kalıntıların gösterdiğini doğruluyor. 

Üçüncü görüntü, videonun 18.–30. saniyeleri arasında yer alıyor ve bir kamyondan dökülen cesetleri gösteriyor. Bu kesitle ilgili yapılan tersine görsel arama, görüntünün tamamının Kasım 2025’te dolaşıma girdiğini ortaya koyuyor. X’te 5 Kasım 2025 tarihli bir paylaşımda videonun Sudan’da çekildiği ileri sürülmüş. Görüntünün üzerinde “theforgottensudan” adlı bir Telegram kanalının bağlantısı bulunuyor. 

Kanalda, söz konusu video 3 Kasım 2025 tarihinde paylaşılmış görünüyor. Bu kanal, Sudan’dan olduğunu iddia ettiği çeşitli videolar paylaşıyor fakat paylaşımlarının bir kısmı daha önce yanlışlanmış ve Sudan’a ait olmadığı tespit edilmiş görüntüler içeriyor. Bu nedenle ilk kaynak olarak görünen bu Telegram hesabının paylaşımları güvenilir değil. Üçüncü görüntü, ulaşılan tüm paylaşımlarda Sudan bağlamıyla aktarılıyor olsa da, mevcut veriler bu ilişkinin doğruluğunu kesin olarak doğrulanamıyor.