Video Sudan İç Savaşı Sırasında mı Kaydedildi?

29 Ekim’de Birleşmiş Milletler, Sudan’ın güneybatısındaki El-Faşir kentinde bir hastaneye düzenlenen saldırıda 460 hasta ve yakınının hayatını kaybettiğini açıkladı. Bu olayla gözler Sudan’a çevrildi. Ülkede 2023’ten bu yana süren iç savaşta, kesin rakam bilinmemekle birlikte ölü sayısının 150 bini aştığı tahmin ediliyor. Çatışma, Sudan ordusu (SAF) ile paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) arasında Nisan 2023’te başladı. Her iki taraf da 2021’deki askeri darbeyle kurulan geçici askeri yönetimin parçasıydı. Ancak RSF’nin orduya katılma süreci ve komuta yapısı konusundaki anlaşmazlıklar, uzun süredir devam eden güç mücadelesini savaşa dönüştürdü. Savaş önce başkent Hartum’da yoğunlaştı, ardından batıdaki Darfur ve güneydeki Kordofan bölgelerine yayıldı. Darfur’da RSF ve Arap milislerin gerçekleştirdiği katliamlar, özellikle Masalit halkına yönelik sistematik şiddet nedeniyle uluslararası kuruluşlarca “soykırım” olarak tanımlanıyor. Çatışmalar 8 milyondan fazla insanı yerinden etti, 3,5 milyondan fazlası komşu ülkelere sığındı. Açlık, kolera ve çocuk ölümleri yaygın hale geldi. Birleşmiş Milletler’e göre Sudan bugün dünyanın en ağır insani krizini yaşıyor; nüfusun yarısından fazlası, yani yaklaşık 25 milyon kişi, temel gıdaya erişemiyor. 

İki yıldır süren savaş suçları ve katliamlara rağmen Sudan’daki iç savaş uzun süre uluslararası gündemde yer bulamadı. Ancak son dönemde bölgeden geldiği iddia edilen çok sayıda fotoğraf ve video sosyal medyada yayılmaya başladı. Bu paylaşımlar arasında, bağlamından koparılmış ya da yanlış ilişkilendirilmiş görsellerin de yer alması, bilgi kirliliğini daha da artırıyor.

3 Kasım 2025’te X platformunda paylaşılan bir videonun, Sudan’da başlayan iç savaşta topluca cezalandırılan insanları gösterdiği iddia edildi. Videodan alınan ekran kesitleri arama motorlarının tersine görsel aracı ile tarandığında videonun ilk paylaşıldığı kaynak bulunamıyor. Tersine görsel arama derinleştirildiğinde ise videoya benzer görüntüler bulunuyor.

İddia videosunda yer alan beyaz kıyafetli kalabalık grup ve mavi üniformalı kişiler, TikTok platformunda farklı kullanıcılar tarafından paylaşılan benzer videolarda da mevcut.

TikTok paylaşımlarında yer alan etiketlerde ‘military’ (ordu) ‘cadet’ (askeri öğrenci) ‘ITMT Official’ ‘maritime’ (denizcilik) gibi anahtar kelimeler okunuyor. Söz konusu anahtar kelimeler araştırıldığında ve TikTok’ta etiketlenen “@ITMTOFFICIAL” hesabı incelendiğinde, Nijerya’nın Lagos kenti merkezli Institute of Transport&Managament Technology adlı yüksekokul olduğu anlaşılıyor. ITMT’nin Facebook hesabında yer alan fotoğraflar incelendiğinde de iddia videosundaki üniformalarla uyuşma gösterdiği ortaya çıkıyor.

ITMT ve diğer anahtar kelimelerle birlikte yapılan internet aramalarında ulaşılan bir diğer sonuç ise AFP Fact Check’in 28 Mayıs 2024 tarihli analiz. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde köle ticareti yapıldığı iddiası ile paylaşılan videonun doğruluk kontrolünün yapıldığı analizde görüntülerin ITMT’den olduğu bilgisi verilmiş. Bunun yanında AFP’nin ulaştığı okul yetkilisi Cynthia Chidera Ahamefule’nin verdiği bilgiye göre, görüntüler 2023-2024 eğitim yılında askeri öğrencilerin katıldığı bir tatbikatı gösteriyor. ‘Baptism’ (vaftiz) adlı tatbikatın, okula yeni kabul edilen öğrencilere askeri hayatı göstermek adına her yıl düzenlendiği bilgisi de aktarılmış.