Pakistan Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Ziyâülhak’a Atfedilen Türkiye Açıklamaları Doğru mu?

Muhammed Ziyaülhak, 1977–1988 yılları arasında Pakistan’ın devlet başkanlığını yapan asker kökenli bir liderdir. 1977’de Başbakan Zülfikar Ali Butto’yu askeri darbe ile devirerek yönetime el koymuş ve ülkeyi sıkıyönetim altında yönetmiştir. Görev süresi boyunca Pakistan devlet yapısını kapsamlı bir “İslamileştirme” programıyla yeniden şekillendirdi. 1979’da yürürlüğe soktuğu Hudud yasalarıyla zina, hırsızlık ve alkol kullanımı gibi suçlara Kur’an’daki ceza hükümlerini getirererek hem hem hukuk sistemini dönüştürmüş hem de Pakistan toplumunda günümüze kadar süren derin kırılmalar yaratmıştır. Ziyaülhak, 1988’de sabotaj ihtimali hala tartışılan bir uçak kazasında hayatını kaybetti. Aynı yıl yapılan seçimde Ziyaülhak’ın darbesiyle idam edilen Zülfikar Ali Butto’nun kızı Benazir Butto seçimi kazanarak başbakan oldu. 

Söz konusu paylaşımda Muhammed Ziyâülhak’ın “Pakistan, Türkiye'nin doğudaki bir vilayetidir. Ben bu vilayetin, Cumhurbaşkanı emrindeki valisiyim” dediği iddia edilmiş. 

İfade arama motorlarından aratıldığında ideolojik içerikli haber ve blog sitelerinde bulunabiliyor. Bu içeriklerin hiçbirinde ifadeye dair bir kaynak gösterilmiyor. Zaman filtrelemesiyle yapılan aramada, sözün yer aldığı ilk paylaşımın 2017 tarihli olduğu görülüyor. 

Bu paylaşımda ifade şu şekilde aktarılmış:

Bu durum, ifadenin internet ortamında zamanla değişip genişletildiğini de gösteriyor. Ziyaülhak’ın Türkiye’ye duyduğu yakınlığı ifade etmek için kullandığı düşünülebilecek “Pakistan, Türkiye’nin doğudaki bir vilayetidir” sözünün, dolaşım içinde politik bir ton eklenerek “cumhurbaşkanının emrindeki valisiyim” şeklinde yeniden üretilmiş olduğu anlaşılıyor. Milliyet arşivinde ilgili dönem ve anahtar kelimelerle yapılan taramalarda Ziyaülhak’ın Türkiye hakkındaki açıklamalarına yer veren haberler bulunuyor; ancak iddia konusu ifadelere dair herhangi bir kayıt yer almıyor.

Araştırma Urduca ve İngilizce anahtar kelimelerle genişletildiğinde de ifadeye dair herhangi bir kaynağa ulaşılamıyor. Akademik literatürde de bu sözün ya da buna benzer bir ifadenin geçtiğine dair bir kayıt bulunmuyor.

Ziyâülhak döneminde Türkiye–Pakistan ilişkileri, tarihsel ve kültürel yakınlık söyleminin üzerine inşa edilen istikrarlı bir uyum çizgisinde seyretti. 1979 İran Devrimi ve Sovyetlerin Afganistan’ı işgali gibi bölgesel kırılmalar, iki ülkeyi güvenlik eksenli iş birliğine daha da yakınlaştırdı. Aynı yıllarda her iki ülkede askerî yönetimlerin bulunması, ikili diyaloğu sınırlamak yerine kurumsal temasları kolaylaştırdı ve stratejik koordinasyonu güçlendirdi. Dönemin üst düzey ziyaretlerinde “kardeşlik” söylemi sistematik biçimde yeniden üretilerek iki ülke ilişkilerinin ideolojik ve diplomatik temeli pekiştirildi.