İtalya Yüksek Sağlık Enstitüsü'nün Covid-19 Ölüm Sayısını 130 Binden 4 Bine Düşürdüğü İddiası Doğru mu?

Bir Facebook hesabı tarafından 9 Kasım 2021 tarihinde yapılan paylaşımda İtalya Yüksek Sağlık Enstitüsünün Covid-19’dan ölüm sayısını 130 binden 4 binin altına düşürdüğü iddia edildi.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Benzer iddialar 2021 ekim ve kasım ayı boyunca dünya genelinde sosyal medya kullanıcıları ve çeşitli internet platformları tarafından paylaşıldı. Söz konusu iddia, medyada oldukça yayılması sebebiyle PolitiFact, Reuters, USA Today, AFP Fact Check, AP News, Full Fact ve Healthfeedback.org gibi birçok onaylı doğruluk kontrolü platformu tarafından da analiz edilmiş.

2021 ekim sonu tarihlerinde yayılmaya başlayan bazı sosyal medya gönderileri, İtalya Yüksek Sağlık Enstitüsü (Istituto Superiore di Sanità) tarafından resmi Covid-19 sebepli ölüm vakası sayılarının düşürüldüğünü iddia ediyor. Bu iddialarda İtalya’da şimdiye kadar gerçekleşen ölüm sayılarının revize edilerek %97 oranında düşürüldüğü ve İtalyan yetkililerin ülkedeki Covid-19 ölüm sayılarını 130.000'den 4.000'in altına indirdiği gibi iddialar sıralanıyor. Bu iddialar İtalya Yüksek Sağlık Enstitüsünün “Covid-19 kaynaklı ölüm” tanımını değiştirdiğini ve sayıların bu sebepten düştüğünü savunuyor. İddialarda İtalya’nın “Covid-19 yüzünden ölüm” tanımını “Covid-19 ile ölüm” şeklinde değiştirdiği ve ölen birçok insanın ölüm sebebinin koronavirüs değil kronik hastalıklar olduğu belirtiliyor. İddialar dolaylı olarak Covid-19’un mevsimsel grip gibi olduğunu ve aslında açıklanandan çok daha az kişinin ölümüne sebep olduğunu ima eder nitelik taşıyor.

Bu iddialar, İtalya Ulusal Sağlık Servisi'nin araştırma kolu Istituto Superiore di Sanità yani ISS tarafından ekim ayında yapılan ve İtalya'da ölen COVID-19 hastalarının özelliklerine ilişkin son araştırmadan elde edilen verileri bağlamdan koparır nitelikte. Bu araştırmanın ardından İtalya haber sitesi Il Tempo tarafından araştırmanın sonuçlarını yanlış ve yanıltıcı bir şekilde sunan 21 Ekim 2021 tarihli metin de iddiaların popülerleşmesinde önemli rol oynuyor.

ISS tarafından yapılan araştırmada Covid-19 sebebiyle hastaneye yatırılıp hastanede ölen 7 bin 910 kişilik bir örneklem incelenerek bu kişilerin yüzde kaçının kronik bir hastalığı bulunduğu araştırılmış. Bu araştırmada, örneklemin yalnızca hastaneye yatırılmaya ihtiyaç duyacak kadar etkilenen kişiler içinden seçildiği de vurgulanması gereken bir nokta. Sonuç olarak, %2,9'unda herhangi bir komorbidite yoktu ve %97,1'inde iskemik kalp hastalığı, kalp yetmezliği, tip 2 diyabet, obezite veya otoimmün hastalık gibi COVID-19 dışında listelenen bir veya birden fazla altta yatan tıbbi rahatsızlık bulunuyordu. %2,9 oranı tek ölüm nedeni olarak listelenen Covid-19'lu hastaları temsil ederken kalan ölümler, Covid-19 ile birlikte ek koşulları, önceden var olan hastalıkları veya komplikasyonları listeliyor. Ancak altta yatan tıbbi durumları olan hastaların Covid-19’a karşı daha riskli konumda olduğunu belirtmek, kişilerin Covid-19 sebebiyle değil kronik rahatsızlıkları nedeniyle öldüğü anlamına gelmiyor. Diyabet veya hipertansiyon gibi tıbbi durumlar hastaları daha savunmasız hâle getirse de, bu ölümlerin doğrudan sorumlusu değiller. Bu nedenle, ölen birçok hasta arasında komorbiditelerin varlığı, COVID-19'un onları öldürdüğü gerçeğini değiştirmiyor.

ISS ayrıca, 25 Ekim 2021 tarihinde yaptığı basın açıklamasında bu yanıltıcı iddiaları reddetti. Basın açıklamasında şu ifadeler yer aldı:

“Raporda, Covid-19'a atfedilen ölümlerin yalnızca %2,9'unun virüsten kaynaklandığı belirtilmiyor. Önceki baskılarda da bildirilen %2,9'luk yüzde, enfeksiyondan önce başka hiçbir patolojisi olmayan SARS-CoV-2 pozitifliği ile ölen hastaların yüzdesini ifade eder. Ayrıca bu sonuç da, pandeminin ilk aşamalarından beri yapılan gözlemlerle de doğrulanmakta ve çeşitli ulusal ve uluslararası araştırmalarda ve ISS tarafından da raporlarında yaygın olarak rapor edilmekte olup, önceden var olan hastalıkların (eşlik edenlerin) bir risk faktörü olduğunu doğrular nitelikte bir sonuçtur. Ölüm sertifikalarına dayalı olarak hazırlanan ortak ISTAT-ISS raporları, SARS-CoV-2 testi pozitif olan kişilerin ölümlerinin %89'unda COVID-19'un doğrudan sorumlu ölüm nedeni olduğunu göstermektedir.”

ISS sözcüsü Pier David Malloni, Associated Press'e gönderdiği bir e-postada, iddiaların "açıkça sahte haber" olduğunu belirtti. Malloni, "Bu tamamen yanlış. Raporda yazdıklarımız, ölenlerin %2,9'unun başka bir komorbiditesinin olmadığıydı." diyor. Covid-19 vakalarının ve ölüm sayılarının resmi olarak bildirildiği ve güncellendiği kaynaklarda da İtalya’nın Covid-19 kaynaklı ölüm sayısını düşürmediğini görmek mümkün. 16 Kasım 2021 itibariyle WHO internet sitesinde İtalya’daki toplam ölüm sayısı 132 bin 775 olarak bildiriliyor.

Bir Facebook hesabı tarafından yapılan paylaşımda İtalya Yüksek Sağlık Enstitüsünün Covid-19’dan ölüm sayısını 130 binden 4 binin altına düşürdüğü iddia edilmişti. Bu iddialar İtalya Yüksek Sağlık Enstitüsünün “Covid-19 kaynaklı ölüm” tanımını değiştirdiğini ve sayıların bu sebepten düştüğünü savunuyor. İddialarda İtalya’nın “Covid-19 yüzünden ölüm” tanımını “Covid-19 ile ölüm” şeklinde değiştirdiği ve ölen birçok insanın ölüm sebebinin koronavirüs değil kronik hastalıklar olduğu belirtiliyor. ISS tarafından yapılan araştırmada Covid-19 sebebiyle hastaneye yatırılıp hastanede ölen 7 bin 910 kişilik bir örneklem incelenerek %2,9'unda herhangi bir komorbidite olmadığı ve %97,1'inde bir veya birden fazla altta yatan tıbbi durum olduğu belirtilmiş. Bu sonuç, kişilerde önceden var olan diyabet, hipertansiyon gibi hastalıkların bir risk faktörü olduğunu doğrular nitelikte. İtalya ölüm sayılarını revize ederek düşürmüş durumda değil ve Covid-19 kaynaklı ölüm vakaları için tanımını değiştirmedi.