Cumhurbaşkanına Hakaret Kanunu

Günümüzde Cumhurbaşkanlığı ile ilgili en çok tartışılan konulardan biri, hakaret davaları. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan döneminde sayıları giderek artan davalar 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesine dayanıyor. Peki ama bu yasal düzenleme eskiden nasıldı ve günümüzde nasıl?

765 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK)’nin, “Devlet Kuvvetleri Aleyhinde Cürümler” adlı faslında, 158. maddede yer alan Cumhurbaşkanı’na Hakaret Kanunu, 1961 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürses tarafından kabul edilip yürürlüğe girmiştir. Yürürlüğe giren bu kanunda 3 farklı fıkra bulunmaktadır. Bu maddeler;

(1) - Reisicumhura muvacehesinde hakaret ve sövme fiillerini işleyenler üç seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) - Hakaret ve sövme Reisicumhurun gıyabında vaki olmuş ise faili, bir seneden üç seneye kadar hapsi olunur. Reisicumhurun ismi sarahaten zikredilmeyerek ima veya telmih suretiyle vaki olsa bile mahiyeti itibariyle Reisicumhura matufiyetinde tereddüt edilmeyecek derecede karineler varsa tecazüv sarahaten vukubulmuş addolunur.

(3) - Suçun, neşir vasıtalarından biri ile işlenmesi halinde ceza üçte birden yarıya kadar arttırılır.

1961 yılından 2005 yılına kadar devam eden 765 sayılı TCK’nin 158. maddesi olan Cumhurbaşkanı’na Hakaret Kanunu, 2005 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından kabul edilip, yürürlüğe konulan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesinde yer aldı. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler” başlıklı 4. kısmının, “Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar” başlıklı 3. bölümünde bulunan bu kanunda da 3 madde bulunmaktadır ve eski TCK’ye göre farklılık göstermektedir. Bu maddeler;

Madde 1- Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Madde 2- Suçun alenen işlenmesi hâlinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.

Madde 3- Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.

İki kanun maddesi arasındaki farklılıklar ise; 765 sayılı TCK 158. maddesinde, cumhurbaşkanına hakaret edenler için 3 yıldan az olmamak üzere hapis cezası cezası verilirken, bu suçun gıyaben işlenmesi durumunda ise 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörüyordu. 5237 sayılı TCK 299. maddesinde ise bu suçun cezası 4 yıla kadar hapis cezasına çıkarıldı. Değişikliklerden bir diğeri ise bu kanunun Adalet Bakanı’nın iznine bağlanmasıydı.

Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından 1986 yılından 2017 yılına kadar yayınlamış olduğu, TCK kapsamında cumhurbaşkanına hakaretten dolayı açılan davalardaki sanık sayılarını incelediğimizde, 1986’den 2017’ye kadarki dönemde açılan davalardaki sanık sayıları toplam 13.889 oldu.

Açıklanan verilere göre Türkiye Cumhuriyeti’nin 7. Cumhurbaşkanı olan Kenan Evren’in döneminde davalardaki sanık sayısı 340, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal döneminde bu sayı 207, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel döneminde ise toplam sanık sayısı 158 oldu.

10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer döneminde 163 olan Cumhurbaşkanı’na hakaretten dolayı açılan davalardaki sanık sayısı, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül döneminde bir önceki döneme göre %420 artış göstererek 848 oldu. 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk 3 yıllık görev süresinde ise ilgili davalardaki toplam sanık sayısı bir önceki döneme göre yaklaşık 13 kat artarak (%1335 artış) 12.173 oldu.

TCK kapsamında karara bağlanan davalarda ise mahkûmiyet, beraat, davanın düşmesi ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması gibi kararlar verilebiliyor. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan, yıllara göre karara bağlanan cumhurbaşkanına hakaret davalarındaki sanık sayılarını incelediğimizde; 1994 yılından 2017 yılına kadar cumhurbaşkanına hakaretten dolayı toplam 9.686 sanığın davası karara bağlandı. Bu yıllar içerisinde hakkında mahkûmiyet kararı verilen sanık sayısı ise 3.607 oldu.

Cumhurbaşkanlarının dönemlerine göre hakkında mahkûmiyet kararı verilen sanık sayılarını incelediğimizde ise; 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel döneminde ilgili sanık sayısı 71, 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer döneminde 82, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül döneminde 233, 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan döneminde ise hakkında mahkûmiyet kararı verilen sanık sayıları bir önceki döneme göre yaklaşık 13 kat artış göstererek 3.221 oldu.