Video İsrail’in Kuzeyinde Taşa Dönüşen İnsanı mı Gösteriyor?

Söz konusu videoda taşlaşmış bir insan figürü görülüyor. Gönderi metninde ise İsrail’in kuzeyinde Tanrı’ya küfreden bir adamın kalabalığın önünde aniden taşa dönüştüğü ve olayı mucize sayan ziyaretçilerin bölgeye akın ettiği öne sürülmüş. Bilim çevrelerinin bu olaya henüz ikna edici bir açıklama getiremediği de eklenmiş. 

Tersine görsel arama yapıldığında, videonun gerçekte Pompeii Parco Archeologico adlı Instagram hesabına ait olduğu, açıklamasında da “Pompeii’de taşlaşmış insan kalıplarının bakım görüntüsü” olarak nitelendirildiği görülüyor. M.S. 79’da Vezüv Yanardağı patladığında kenti kaplayan aşırı sıcak gaz ve kül, insanları anında öldürmüş; bedenler çürüyüp yok olunca geriye volkanik külde boşluklar kalmıştı. 1863’te arkeolog Giuseppe Fiorelli bu boşlukları alçıyla doldurarak o anki beden pozisyonlarını kalıp hâline getirdi. Günümüzde Pompeii müzesinde sergilenen ve videoda temizlenirken görülen bu kalıplar, iddiada öne sürüldüğü gibi “aniden taşa dönüşen” çağdaş insanlara değil, yaklaşık iki bin yıl önceki felaketin kurbanlarına ait.

Pompeii’deki “taşlaşmış insanlar” sosyal medyada manipülatif içerik üretmek isteyenlerin en sık kullandığı figürlerin başında geliyor. Bu görseller izleyiciye yeni bir felaket anlatısı sunacak şekilde kurgulandığında duygusal etkiyi büyüten başlıklar ve görsel montaj teknikleriyle hızla viralleşiyor. Üstelik bu viralleşme nedeniyle Pompei ile ilgili birçok yanlış kanı da yerleşmiş durumda. 

Pompeii’deki alçı kalıplar hakkında en yaygın yanılgı, insanların lavla temas eder etmez “taşa dönüştüğü” düşüncesidir. Oysa bilimsel incelemeler, kurbanların çoğunun Vezüv’ün 700 °C’yi aşan piroklastik gaz ve kül bulutuyla boğularak ya da ısı şokuyla saniyeler içinde can verdiğini gösteriyor. Bugün gördüğümüz figürler, bedenler çürüyüp yok olduktan sonra kül tabakasında kalan boşlukların 1860’larda alçıyla doldurulmasıyla oluşmuş arkeolojik kalıplar. Bu nedenle dış yüzey tamamen alçıdan ibarettir, içlerinde hâlâ yumuşak doku olduğu düşüncesi de doğru değil.

Bir başka yanılgı, figürlerin günlük hayatın donmuş bir fotoğrafı olduğu. Gerçekte beden pozisyonları, ani ölüm anında insanların kaçma, korunma ya da son nefeslerini tutma reflekslerini yansıtıyor. Hâlâ taşlaşma sürecinde oldukları ve dokunulursa zarar görecekleri de sıkça dile getirilen yanlış bir kanı. Kalıplar 19–20. yüzyıl restorasyonlarıyla nihai hâlini aldı. Hassas yapıdadırlar ama halen taşlaşma sürecinde olduğu düşüncesi hatalıdır.  Son olarak Pompeii halkının tamamının böyle kalıplandığı sanılıyor. Oysa boşlukları bozulmadan kalan az sayıdaki alanda kalıp alınabildiği için görülen figürler, gerçek ölü sayısının çok küçük bir bölümünü temsil ediyor.