Venüs'te Keşfedilen Fosfin Gazı Yaşamın Güçlü Bir Göstergesi mi?

İddia çeşitli sosyal medya hesaplarınca paylaşılmış.

İddia 7 Temmuz 2023 tarihli Space’de yer alan bir habere dayanıyor. Haberde Cardiff Üniversitesi’nden bir grup araştırmacının Venüs’ün atmosferinde fosfin gazı buldukları belirtiliyor. Fosfin gazının önemi ise olası bir yaşama işaret etmesi. Fosfin gazı Dünya’da sadece çok düşük oksijen seviyesinde yaşayan mikroorganizmalar tarafından üretilebiliyor. Bu nedenle, fosfin gazının keşfedilmesi canlı yaşamına dair ipucu olarak kabul ediliyor. Fosfin gazı “renksiz, yanıcı, sarımsağa benzer hoş olmayan bir kokuya sahip son derece zehirli bir gaz” olarak tarif ediliyor. Hidrojen ile fosforun kimyasal tepkimesiyle oluşuyor. 

Yine aynı araştırmacılar 2020 yılında da Venüs’ün bulutlarında fosfin gazı bulduklarını açıklamışlardı. Bu keşfin üzerine, Venüs’te yaşam olasılığı daha yüksek sesle tartışılmaya başlamıştı. Fakat Dünya koşullarında fosfin gazı sadece mikroorganizmalar tarafından üretilse de başka gezegenlerde başka koşullarda fosfin gazının elde edilebileceğine dair kimi argümanlar da var. Az miktarda fosfor içeren demir açısından zengin maddeler asidik ortamlarla karşılaştığında da fosfin gazının oluşabileceği ve Venüs’ün asidik atmosferi düşünüldüğünde bunun  mümkün olduğu da araştırmacılar tarafından dile getiriliyor. 2020 yılındaki keşfin ardından yapılan çalışmalarda ise Venüs’te bir daha fosfin gazına rastlanmamıştı.  

Bu yeni keşifle birlikte tartışmalar yeniden alevlendi. Venüs’ün yüzeyi bir canlı yaşamını mümkün kılamayacak kadar sıcak (475o C) olsa da bulutların yaklaşık 50 km yukarısı Dünya koşullarıyla aynı, fakat burada da bulutların içeriğinin %90’ı sülfirik asitten oluşuyor. Bu da, ancak ekstremofiller, yani çoğunlukla tek hücreli olup ekstrem koşullarda yaşayabilen ve bu koşullarda optimum olarak gelişebilen organizmaların yaşayabileceği anlamına geliyor. Fosfin gazı da ilk olarak Venüs’ün atmosferinin yüksek kesimlerinde tespit edilmişti. Son çalışmada ise fosfin gazına atmosferin daha derinliklerinde ve bulutların altında rastlandı ki bu da gazın daha derinlerden gelebileceği ihtimalini ortaya çıkarıyor.  

Fakat, haberde de belirtildiği üzere, araştırmacılar bunun mutlak veya çok güçlü bir şekilde yaşamı işaret ettiğine dair kuşkulara sahipler. Onlara göre, şu anda daha anlayamadığımız kimi abiyotik süreçler de fosfin gazına neden olabilir. Örneğin, araştırmanın baş yürütücü Dr. Jane Greaves’e göre “fosfor içeren kayaları yüksek atmosfere fırlatarak ve bu kayaları su, asit ve benzeri şeylerle aşındırarak fosfin gazı elde edebilmesine” dair çeşitli kuramsal açıklamalar mevcut. Bu nedenle, fosfin gazının keşfi yaşamın güçlü bir kanıtı olarak görülmüyor. Daha ziyade, Venüs’teki fosfor döngüsünü halen anlaşılamadığı anlamına geliyor. 

Bir Twitter hesabı tarafından 10 Temmuz 2023 tarihinde yapılan bir paylaşımda, Venüs’ün atmosferinde bulunan fosfin gazının gezegende yaşamın güçlü bir göstergesi olduğu iddia edilmişti. Yakın zamanda Cardiff Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı Venüs’ün atmosferinin derinliklerinde fosfin gazını bulduklarını söylese de bunun Venüs’te yaşamın varlığının güçlü bir kanıtı olduğunu belirtmiyorlar. Bunun sadece bir olasılık olduğunu ve bizim şu anda bilmediğimiz abiyotik süreçlerle de fosfin gazının ortaya çıkmış olabileceğini ifade ediyorlar. Fosfin gazı Dünya’da sadece mikroorganizmalar tarafından üretilebiliyor, fakat başka gezegenlerde başka koşullarda ortaya çıkması mümkün olarak görülüyor.