Türkiye’de Bir Tıp Fakültesi Öğrencisi, Kan Uyuşmazlığı Tedavisine Kesin Çözüm mü Buldu?

Bir Twitter hesabı tarafından 17 Ekim 2021 tarihinde yapılan paylaşımda; Türkiye’de bir tıp fakültesi öğrencisinin kan uyuşmazlığı tedavisinde kesin çözüm bulduğu iddia edildi. Gönderi 53 binin üzerinde beğeni ve 6000’den fazla retweet almış.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Bezmialem Üniversitesi Tıp Fakültesi 5. sınıf öğrencisi Ümmühan Zeynep Bilgili, Türkiye’de kan uyuşmazlığı tedavisinin başarı oranını artırmak için oldukça önemli bir proje gerçekleştirdi. Ümmühan Zeynep Bilgili’nin Prof. Dr. Mehmet Serdar Kütük danışmanlığında yürüttüğü başarılı proje, sosyal medya ve haber sitelerinde kan uyuşmazlığında tedaviyi ilk kez ürettiği ya da kan uyuşmazlığına kesin çözüm bulduğunu ifade edecek şekilde eksik veya abartılı cümlelerle paylaşılıyor ve yayılmaya devam ediyor. Ümmühan Bilgili ve Mehmet Kütük’ün proje ile ilgili açıklamaları incelendiğinde, projenin kan uyuşmazlığı tedavisine nasıl bir katkıda bulunduğu anlaşılabilir.

Kan uyuşmazlığının önemli risklerinden biri; annenin negatif, babanın pozitif kan grubuna sahip olduğu gebelik hallerinde, doğacak bebeğin kan grubu da pozitif ise annenin bağışıklık sisteminin fetüs ile savaşmaya başlaması. Böyle bir immünizasyon oluşması durumunda düşükler, ölü doğumlar veya bebekte hasarlar oluşabiliyor. Özellikle uyuşmazlık tanılı gebeliklerde ikinci doğumlar için daha riskli bir durum olan kan uyuşmazlığı gebelikte tespit edildiğinde bebeği korumak için ilk doz Anti-D iğnesi ve doğumdan sonra bebeğin kan grubunun pozitif olduğu tespit edilirse ikinci doz uygulanıyor.

Bilgili, geliştirdiği proje ile kan uyuşmazlığı tedavisinin başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için önemli bir adım atıyor. Proje ile Bilgili, ikinci gebelikte tedbir amaçlı verilecek Anti-D dozunun hesaplanması adına annede kan uyuşmazlığı yaşanan ilk gebelikte bebek pozitif kan grubuna sahip olduysa, bebekten anneye geçmiş olan alyuvar miktarını doğru olarak ölçebilen test tiplerinden birini Türkiye’de ilk kez uygulamış ve doğru sonucu almış oldu. Projenin kan uyuşmazlığı tedavisinin başarı oranını artırmak için ortaya koyduğu en önemli bulgulardan bir diğeri ise Türkiye’de kan uyuşmazlığı tanılı gebeliklerin %2’sinde verilen ilaç dozunun yetersiz geldiğini ortaya koyması.

Kleihauer-Betke mikroskop testi veya Flow Sitometri yöntemi ile bebekten anneye geçen kan miktarının tespit edilip, koruyucu dozun buna göre yapılması gerektiğini belirten Prof. Dr. Kütük çalışmanın önemini şöyle anlatıyor:

“Bizim yaptığımız çalışmada, Türkiye'de ilk kez Kleihauer-Betke test ile fetal maternal kanama düzeyini tespit ettik. Gebelerin yüzde 2'sinde, bu kanamanın tahmin ettiğimiz miktarın üzerinde olduğunu, daha da ilginç olanı bu gebelerin klinik seyirlerinde de hiçbir belirti olmadığını gördük. Şayet bu yöntemi kullanmasaydık, 100 anneden iki tanesi eksik dozlarla evlerine gidecekti ve sonraki gebeliklerinde bizim immünizasyon dediğimiz, daha basit bir ifade ile annenin bağışıklık sisteminin bebeğin kan hücrelerine savaş açtığı bir durumla karşılaşacaktık. Bu da tedavisi hiç kolay olan bir durum değil”

TÜBİTAK’tan da destek alan proje, test tipinin Türkiye’de kullanımı yaygınlaştırılabilirse kan uyuşmazlığı kaynaklı ölü doğumların önüne geçmek için oldukça önemli bir konumda olacak. Türkiye’de kan uyuşmazlığı tedavisi için rutin olarak tek doz Anti-D iğnesi yapıldığını belirten Bilgili ve Kütük bu dozun her zaman yeterli gelmediğini ifade ediyor.

Proje danışmanı Prof. Dr. Mehmet Serdar Kütük’ün ifadelerine göre Ümmühan Bilgili, “şu anda bebekten anneye geçen kanama miktarını, görsel olarak mikroskop altında hesaplayabilen Türkiye’de tek araştırmacı” olma özelliğine sahip. Ümmühan Bilgili, projesinin amacını “kan uyuşmazlığının gözden kaçan risklerini önlemek” olarak tanımlıyor.

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda; Türkiye’de bir tıp fakültesi öğrencisinin kan uyuşmazlığı tedavisinde kesin çözüm bulduğu iddia edilmişti. Bezmialem Üniversitesi Tıp Fakültesi 5. sınıf öğrencisi Zeynep Ümmühan Bilgili’nin geliştirdiği proje Türkiye’de kan uyuşmazlığı tedavi başarısını artırmak için oldukça önemli ve değerli bir çalışma. Fakat bu çalışma sosyal medyada kan uyuşmazlığına kesin çözüm bulunduğu şeklinde abartılı ifadeler ve yanlış yönlendirmeler ile paylaşılmış. Bilgili, projede kan uyuşmazlığı tedavisi için, ilk gebelikte bebekten anneye geçen alyuvar miktarını doğru ölçmek için dünyada kullanılan iki test tipinden birini Türkiye’de başarılı bir şekilde uygulayabildi. Bu şekilde Türkiye’de kan uyuşmazlığı tanılı her 100 gebeliğin ikisinde eksik doz ilaç uygulandığını ortaya çıkardı. Test yaygınlaştırılabilirse, Türkiye’de kan uyuşmazlığı tedavisinin doğru doz ile yapılması ve tedavide başarı oranının artırılmasında oldukça önemli bir adım olacak.