Mussolini, Hitler ve Stalin, Nobel Barış Ödülü’ne Aday Gösterildi mi?

Bir Instagram sayfası tarafından 2 Ağustos 2020’de yapılan paylaşımda Adolf Hitler, Benito Mussolini ve Josef Stalin’in Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildiklerini iddia edildi. Paylaşım 1500’den fazla beğeni almış. Benzer içerikler farklı kaynaklarda da daha önce yer almış.

Her yıl 10 Aralık tarihinde sahibini bulan Nobel Barış Ödülü’ne Norveç Nobel Komitesi tarafından belirlenen kriterlere uyan herkes dilediği kişileri aday gösterebiliyor. Ödülü alacak kişi Norveç Nobel Komitesi tarafından belirlenmekte. Bir kişiyi aday gösterebilecek kişiler ise şu şekilde belirlenmiş:

Bu kategorilerin herhangi birisine dahil olan kurumlar ya da kişiler Nobel Barış Ödülü için aday gösterebilmekte. Aday gösterme işlemi 1 Şubat tarihine kadar devam etmekte. Bu tarihten sonra Norveç Nobel Komite’si yaptığı değerlendirmeler ile bir kısa liste oluşturuyor. Aday gösterilenler ve kısa listede değerlendirilen isimlerin hiçbirisi Komite tarafından açıklanmıyor. Aday gösterilenlerin isimleri ancak adaylıklarının üzerinden 50 sene geçtikten sonra Komite tarafından açıklanıyor. Bu durumun istisnası aday gösterme işlemini gerçekleştiren kişi ya da kurumun bu durumu kamuoyuna açıklaması.

Nobel Barış Ödülü’nün internet sitesinde de belirtildiği gibi aday gösterebilmek için gerekli şartları yerine getiren herkes dilediği kişiyi aday olarak gösterebilmekte. Norveç Nobel Enstitüsü Başkanı Olav Njølstad, ödülünü internet sitesinde bulunan soru-cevap bölümünde aday gösterilmenin Nobel Barış Ödülü ile ya da onunla ilişkili kurumlar tarafından sağlanan bir onay veya bu ödülün beraberinde getirdiği prestij ile ilişkilendirilmemesi gerektiğini belirtmiş.

Nobel Barış Ödülü’ne bugüne kadar aday olmuş isimlere, bu isimleri aday gösterenlerin kim olduğuna ve aday gösterilme nedenlerine ödülün internet sitesinden erişilebilen arşivlerden ulaşılabiliyor.

Arşivde yapılan arama sonucunda Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin’in 1945’te ve 1948’te olmak üzere iki defa bu ödüle aday gösterildiğine ulaşılabilmekte. Stalin’in bu ödül için ilk defa ismini geçiren kişi Norveç Dışişleri Bakanı olarak görev yapmış ve Norveç Nobel Komitesi eski üyesi Halvdan Koht. Koht, Amerikan Dışişleri Bakanı Cordell Hull’u aday olarak belirlemiş olsa da 1945 senesinde Stalin’i de aday gösterilebilecek isimler arasında saymış. Stalin 1948 senesinde Çek Cumhuriyeti’nde bulunan Charles Üniversitesi’nde profesörlük yapan Wladislaw Reiger tarafından ödüle aday gösterilmiş. İlkinden farklı olarak burada aday gösterilebilecek isimler arasında adı geçmiyor, kendisi ödüle aday gösterilmiş.

Faşist diktatör Benito Mussolini 1935’te aday gösterebilme hakkına sahip bir kurum ve bir kişi tarafından ödüle aday gösterilmiş. Aday gösterenlerden ilki Giessen Üniversitesi Hukuk Fakültesi profesörleri, aynı sene ikinci defa Mussolini’yi aday gösteren isim ise Paris Üniversitesi’nde görev yapan Hukuk Profesörü Gilbert Gidel.

Faşist diktatör Adolf Hitler 1939’da İsveç Parlamentosu mensubu E.G.C Brandt tarafından ödüle aday gösterilmiş. Anti-faşist bir parlamenter olan Brandt bu adaylığı İngiltere Başbakanı Neville Chamberlain’in adaylığına yönelik satirik bir eleştiri olarak planlasa da teklifi ciddiye alınmış ve kendisi de sert eleştirilerle karşılaşmış. Brandt 1 Şubat tarihinde yazdığı mektupla Adolf Hitler’in adaylığını geri çektiğini Norveç Nobel Komitesi’ne bildirmiş.

İddia KISMEN YANLIŞ

Josef Stalin’in 1945 Nobel Barış Ödülü için aday gösterilmese de aday olabilecekler arasında kendisinin de ismine yer verilmiş, 1948 senesindeyse aday gösterilmiş. Benito Mussolini 1935’te bir grup hukuk profesörü tarafından aday gösterilmiş. Faşist diktatör Adolf Hitler 1939 senesinde diğer adayları eleştirmek amacıyla İsveçli bir parlamenter Brandt tarafından aday gösterilmiş ancak daha sonra Brandt komiteye yazdığı bir mektupla aday önerisini geri çekmiş. Hitler’in adaylığının geri çekilmiş olması, Nobel Barış Ödülü’ne aday belirleyebilecekler için var olan koşullar, aday gösterilmenin Nobel Barış Ödülü’ne atfedilen prestije ya da ödül ile ilgili kurumların onayının alındığı anlamına gelmemesi gibi sebepler değerlendirildiğinde paylaşım yanlış yönlendirici niteliktedir.