Fotoğraf, Atatürk’ü İngiliz Valisi Olmak Üzere Müracaatta Bulunurken Pera Palas’ta mı Gösteriyor?

Doğruluk Payı’nın Mustafa Kemal’i konu edinen birçok iddiayı ele aldığı incelemelere bağlantılar üzerinden ulaşmak mümkün.

İddialar Nasıl Yayıldı?

Fotoğrafın kontrolü, tersine görsel arama motorlarıyla yapılan bir tarama ile mümkün. Bu yolla bir arama, fotoğrafın birkaç yıldır haber siteleri ve sosyal medya platformları üzerinde paylaşılmakta olduğunu gösteriyor. Geçmiş yıllara ait paylaşımlarda, ele alınan iddiaya benzer vurgulara rastlanılmaması sebebiyle, görselin bu söylemler ile dolaşımının görece yeni olduğu söylenebilir.

Geçmiş yıllara ait gönderiler sıklıkla, Atatürk’ün yer aldığı bu fotoğrafın 1910 yılında Fransa’da çekilmiş olduğunu vurguluyor. Paylaşılan fotoğrafların bir kısmının üstünde bulunan, fotoğrafın o yıl Fransa’da düzenlenen Picardie Manevraları sırasında çekildiğine dair notlar, görselin kaynağını öğrenmek adına ilk ipuçlarını sağlıyor.

Fotoğraf 1910’da Fransa’da Picardie Manevraları Sırasında Çekilmiş

1910 yılında, Avrupa’yı birkaç yıl içinde 1. Dünya Savaşı’na iten bloklaşma gitgide belirgin bir hâl almaktaydı. Kara ordusu ve donanmasını günden güne güçlendiren Almanya karşısında, Fransa bu güce karşı Rusya ile ittifakını gerçekleştirmişti. Eylül 1910’da birçok ülkenin katılımıyla Fransa’nın güneyinde yer alan Picardie’de gerçekleşen askeri manevralar, özellikle havacılık anlamında Fransa’nın askeri gücünü gösterdiği önemli bir etkinlik olarak tarihe yazıldı.

Manevralara Osmanlı İmparatorluğu’nu temsilen o dönem Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa’nın Erkan-ı Harbiyesi olan Mustafa Kemal, Paris Askeri Ateşesi Ali Fethi ve Binbaşı Selahattin Beyler katıldı. 

Fotoğraf Ali Fethi Okyar’ın Aile Arşivine Ait

Picardie Manevraları’na dair Google Akademik üzerinde yapılan bir tarama, araştırmacıyı fotoğrafın orijinaline yönelten bir kaynağa yönlendiriyor. Atlas Tarih Dergisi’nin Ocak 2020 tarihli Kurtuluş Savaşı Özel Sayısı 2 yayınında, iddialar ile paylaşılan fotoğraf da yer alıyor. 

“1909-1919… Arşiv Fotoğraflarından Genç Mustafa Kemal” başlığı altında derlenen makale içinde “Picardie Manevraları’nda Mustafa Kemal” başlığı altında yer alan fotoğrafın açıklaması şu şekilde: 

“Mustafa Kemal ve Ali Fethi, Picardie Manevraları sırasında bir dinle(n)me anında. İki arkadaş, Paris’e dönünce Harbiye Nezareti’ne gönderilecek raporu birlikte hazırladılar ve Picardie Manevraları’nda gördüklerine ilişkin düşüncelerini bildirdiler. Ali Fethi, İsviçre, Belçika ve Hollanda’yı kapsayan 14 günlük bir geziden sonra Mustafa Kemal’i anavatana uğurladı. Ancak daha bir sene geçmeden Trablusgarp Savaşı’nda Libya çöllerinde yeniden buluşacaklardı.”

Fotoğrafın kaynağı ise Ali Fethi Okyar aile arşivi olarak belirtilmiş. Mustafa Kemal’in bu fotoğraftaki kıyafetiyle yine Picardie Manevraları’na ait başka fotoğraflarına ulaşmak da mümkün.

Bir Twitter hesabı tarafından paylaşılan fotoğrafın Mustafa Kemal’i 1. Dünya Savaşı sırasında “İstanbul işgal altındayken İngiliz İstihbarat Merkezine dönüşen Pera Palas’ta”, “İngiliz valisi olmak için müracaat ederken” gösterdiği iddia edilmişti. Fotoğraf iddialarda belirtildiği gibi 1. Dünya Savaşı’nda İstanbul’da ya da Pera Palas’ta çekilmemiş. Mustafa Kemal, iddialarda öne sürüldüğü gibi “İngiliz valisi olmak için” sıra beklemiyor. Fotoğraf Eylül 1910’da Fransa’da gerçekleşen Picardie Manevraları’nda Mustafa Kemal’in Osmanlı İmparatorluğu’nu temsilen görev aldığı bir sırada çekilmiş.