COVID-19, AIDS Aşısı Üzerinde Çalışan Biyologlar Tarafından Bir Laboratuvarda mı üretildi?

Bir Instagram sayfası tarafından 17 Nisan 2021 tarihinde yapılan paylaşımda COVID-19 ‘un AIDS aşısı üzerinde çalışan biyologlar tarafından laboratuvarda üretildiği iddia edildi. Gönderi 5 bin 200’den fazla görüntülenme, 8 bin 250’den fazla da beğeni almış.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

İddia daha önce Snopes, Health Feedback, Science The Wire ve Open tarafından incelenmiş.

Luc Montagnier Fransa doğumlu bir virolog. 1983 yılında Luc Montagnier ve Françoise Barré-Sinoussi şişmiş lenf bezlerine ve lenfositlere saldıran yeni bir retrovirüs keşfetti. HIV olarak bilinen İnsan İmmün Yetmezlik Virüsünün AIDS’in nedeni olduğunu kanıtladılar. Bu keşif AIDS hastaları için tedavi yöntemlerini kökten değiştirmede çok önemli bir role sahip oldu. Montagnier HIV keşfi sayesinde 2008 yılında Nobel Fizyoloji/Tıp Ödülü’nü kazandı. Ödülü de beraber çalıştığı meslektaşı Françoise Barré-Sinoussi ile paylaştı.

Tartışma ilk olarak Profesör Luc Montagnier’in SARS-CoV-2’Nin kökeni hakkında bir podcast yayınlamasıyla ortaya çıktı. Podcastte yer alan ifadesinde, Wuhan laboratuvarlarına yapılan araştırmada yaşanan bir kaza sonucunda virüsün serbest bırakıldığını iddia etti. Montagnier, Çin’de virüsün genomunu araştırmayı talep ettiğini ancak Çinli yetkililerin bu talebi reddettiğini ve bu durumun da şüpheli olduğunu podcastinde açıklıyor.

Luc Montagnier Fransız bir televizyon kanalında yaptığı röportajda HIV-1 retrovirüsünün unsurlarının yeni koronavirüs genomunda bulunabileceğini savundu. Buna ek olarak sıtma hastalığının unsurlarının da koronavirus genomunda görülebileceğini iddia etti.

Koronavirüs, HIV gibi RNA virüsüdür. Bilim insanları, birçok virüsün hem bitkilerden hem de hayvanların doğal evrim süreci nedeniyle başka genom parçalarını geliştirdiklerini biliyor. İnsan genomunun %43’ü, insan atasının son 300 bin yılda yaşadığı viral enfeksiyonlar sonucunda evrimleşen genetik dizilerden oluşuyor. Koronavirüs de yaklaşık olarak 30 bin nükleobazdan oluşan oldukça büyük genoma sahip.

Nature Medicine’da 17 Mart 2020 tarihinde yayınlanan “The proximal origin of SARS-CoV-2” isimli makalede, genom analizlerin açıkça ortaya koyduğu ve biyomühendisler tarafından SARS-CoV-2’nin laboratuvarda üretilmediğini açıkladı. Bilim insanları viral evrim hakkında bilinenlere dayanarak en olası teoride virüsün ilk olarak pangolinlerde veya yarasalarda (ya da her ikisinde de) ortaya çıktığı ve daha sonra insanları enfekte etme yeteneği geliştirdiği üzerine yoğunlaşıyor.

2 Şubat 2020’de bioRxiv’e yüklenen “Uncanny similarity of unique inserts in the 2019-nCoV spike protein to HIV-1 gp120 and Gag” isimli makalede HIV’ın yapısında bulunan aminoasit kalıntılarıyla koronavirüs arasında benzerlik bulduğunu iddia edildi. Ancak makale henüz hakem tarafından değerlendirilmemiş bir ön basıma dayanıyordu. 20 Nisan 2021 tarihinde makalenin güncel durumuna bakıldığında, makalenin “geri çekildiği” görülüyor.

Öte yandan, Montagnier’in HIV unsurları olarak adlandırdığı ifade DNA veya RNA’nın bir bölgesi. Bilim insanları 2005 yılında koranavirus genomunda keşfettiler ve genomda pek çok farklı replikasyon olduğunu saptadılar. Montagnier’in ifadesi doğru ise koronavirusün 10 bin yıldan fazla süre önce ortaya çıkan koronavirüs ailesinin laboratuvarda yapılması gerekirdi.

14 Şubat 2020 tarihinde yayınlanan “HIV-1 did not contribute to the 2019-nCoV genome” isimli makalede 2019-nCoV, diğer CoV virüsleri ve HIV-1 dizilerinin yanı sıra GenBank veri tabanı incelenmiş. 2019-nCoV virüslerin, HIV-1’e özgü bir unsurdan alındığına dair kanıt bulunmuyor. Bugüne kadar yapılmış akademik ve klinik çalışmalar koronavirüs genom analizi virüsün HIV unsurları içermediği ve bir laboratuvarda üretilmediğini gösteriyor. Yapılan araştırmalar virüsün doğal süreç içinde oluştuğunu işaret ediyor.

Bir Instagram sayfası tarafından yapılan paylaşımda COVID-19’un AIDS aşısı üzerinde çalışan biyologlar tarafından laboratuvarda üretildiği iddia edilmişti. Bu iddia 2008 yılında Nobel ödülü kazanan Luc Montagnier tarafından ortaya atılmış. 2020 yılından bu yana yapılan akademik ve klinik çalışmalarda koronavirus genomunun doğal süreçlere uygun olarak geliştiğini gösteriyor. HIV ile benzerliği olduğu iddiası da BioRxiv’de ön basımı yapılan bir makalede tartışılsa da makale Nisan 2021 itibariyle geri çekilmiş görülüyor.