Almanya, İngiltere ve Türkiye’de Elektrik ve Doğalgaz Fiyatlarında Yaşanan Değişimlere Dair İddialar Doğru mu?

Bir Twitter hesabı tarafından 1 Ekim 2021 tarihinde yapılan paylaşımda; 2021’de euro cinsinden elektrik fiyatlarının İngiltere’de %167, Almanya’da %142, Türkiye’de %59; gaz fiyatlarının ise İngiltere’de %156, Almanya’da %187, Türkiye’de %52 arttığı, enerji fiyatlarında dünyada yaşanan artıştan Türkiye’nin en az etkilenen ülke olduğu iddia edildi. Gönderi üç binin üzerinde beğeni ve bin dört yüzden fazla retweet almış.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), ülkelerin hane içi ve dışı elektrik ve gaz tüketim fiyatlarına ilişkin istatistikleri yarı-yıllık veriler hâlinde paylaşıyor. Ülkelerin enerji tüketim fiyatlarına dair istatistikler euro, ulusal para birimleri ya da ülkelerin satın alma gücüne göre ayrı ayrı takip edilebiliyor.

Bu veriler üzerinden ülke karşılaştırması yapılabilmesi için ise bu birimlerin kısıtlılıklarını bilmek oldukça önemli. Ulusal para birimleri üzerinden karşılaştırmalar farklı para birimleri üzerinden olduğundan ve ülke ekonomilerinin ulusal para birimi değerleri üzerinde etkisi olduğundan çok sağlıklı olmayacaktır. Euro cinsinden yapılan karşılaştırmalar da bazı ülkelerin ulusal para birimlerinin euro karşısında değerleri dalgalı olarak değiştiğinden yanıltıcı olabilir. Diğer yandan satın alma gücü paritesi birimi, ülkeler arasındaki farklılıkları olabildiğince en aza indirdiğinden karşılaştırma için en uygunudur.

Paylaşımdaki iddiada euro cinsinden bir karşılaştırma söz konusu olduğu için Eurostat’ta yer alan hane-içi kullanımda elektrik fiyatları incelendiğinde Almanya’da 2020 1. yarı ile 2021 1. yarı arasında hane-içi elektrik tüketimi fiyatlarının %4,92 arttığı, Türkiye’de %16,18 azaldığı gözlemleniyor. TCMB verilerine göre aynı dönemde TL’nin Euro karşısında yaklaşık %24,9 oranında değer kaybettiğini de eklemek gerekiyor.

Birleşik Krallık İş, Enerji ve Sanayi Stratejisi Bakanlığı’nın verilerine göre; vergiler dahil edilmiş şekilde 2021 ikinci çeyreğinde 2020 ikinci çeyreğe göre elektrik fiyatları %9,4 artmış. Bu iki çeyrek arasında İngiliz sterlininin euro karşısında değeri ise değişmemiş.

Aynı tabloda Almanya ve Türkiye’de hane-içi gaz tüketim fiyatlarına göre; Almanya’da 2020 1. yarı ile 2021 1. yarı arasında gaz fiyatlarının %8,37 arttığı, Türkiye’de %20,92 azaldığı gözlemleniyor.

İngiltere’de ise vergiler dâhil edilmiş şekilde 2021 ikinci çeyrekte 2020 ikinci çeyreğe göre hane-içi kullanımda gaz fiyatları ise %0,5 azalmış.

Özetle elektrik ve doğalgaz fiyatlarında ne Almanya’da ne de İngiltere’de paylaşımdaki iddiada belirtildiği kadar bir zam olmamış.

Eurostat verilerine euro yerine ulusal para birimleri ile bakıldığında Türkiye’de Türk lirası cinsinden elektrik ve gaz fiyatlarının arttığı görülüyor. 2021’in ilk yarısında, vergiler dâhil edilmeden geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre elektrikte %11,13, doğalgazda ise %5,31 oranında zam gerçekleşmiş.

Ülkelerin tüketim fiyat değişimlerine dair genel bir tablo oluşturmak için ortak birim olarak seçilen euroya ya da ülke ekonomilerinden etkilenen ulusal para birimlerine göre yapılan hesaplamalar yanıltıcı olabilir. Gaz ve elektrik fiyatlarında yaşanan değişimleri bir kıyasa sokabilmek ve daha doğru bir tabloda görebilmek için satın alma gücü paritesine göre vergiler dâhil edilmeden bir sıralama daha yapılması gerekir.

Satın alma gücü paritesine göre hazırlanan tabloda, 32 ülke arasından 19’unda elektrik fiyatlarının bir önceki yılın aynı dönemine göre arttığı gözlemleniyor. Geçtiğimiz sezonda elektrik fiyatlarının en fazla yükseldiği ülke büyük bir farkla Norveç olurken fiyatların en çok düştüğü ülke ise Güney Kıbrıs olmuş. Almanya, %8,31 artış ile fiyatların yükseldiği ülkeler arasında 6. sırada yer alıyor. Türkiye’de ise satın alma gücü paritesine göre elektrik fiyatlarında %1,6 azalma gerçekleşmiş.

Aynı tabloya göre 26 ülke arasından yalnızca Danimarka ve Estonya’da gaz fiyatlarının yükseldiği gözlemleniyor. Doğalgaz fiyatlarının en çok arttığı ülke %38 ile Danimarka olurken en büyük düşüş Finlandiya’da yaşanmış. Türkiye, gaz fiyatlarında %6,7’lik bir düşüş ile fiyatların azaldığı ülkeler arasında 10. sırada yer alırken Almanya %1,8’lik düşüş ile 23. sırada bulunuyor. Doğalgaz fiyatlarında en büyük düşüş ise %26,8 ile Finlandiya’da yaşanmış.

Bir Twitter hesabı tarafından; 2021’de euro cinsinden elektrik fiyatlarının İngiltere’de %167, Almanya’da %142, Türkiye’de %59; gaz fiyatlarının İngiltere’de %156, Almanya’da %187, Türkiye’de ise %52 arttığı, enerji fiyatlarında yaşanan artıştan Türkiye’nin en az etkilenen ülke olduğu iddia edilmişti. Eurostat ve Birleşik Krallık İş, Enerji ve Sanayi Stratejisi Bakanlığı’nın verilerine göre 2021’in ilk yarısında 2020’nin ilk yarısına göre euro biriminden elektrik fiyatları Almanya’da %4,92, İngiltere’de ise %9,4 artmış. Aynı dönemde doğalgaz fiyatları ise Almanya’da %8,37 artarken İngiltere’de %0,5 azalmış. Türk lirasının euro karşısında %25’e yakın değer kaybettiği Türkiye’de ise euro biriminden elektrik fiyatları %16,18 doğalgaz fiyatları ise %20,92 azalma kaydedilmiş. Elektrik ve doğalgaz fiyatlarında Almanya, İngiltere ya da Türkiye’de iddiada belirtilen oranlarda değişimler yaşanmadı. Paylaşılan iddiada karşılaştırma birimi olarak seçilen euro yerine, Türk lirası kullanıldığında, Türkiye’de elektrik fiyatlarının %11,49; gaz fiyatlarının ise %5,19 oranında zamlandığı görülmekte. Söz konusu dönemler arasında ülkelere göre elektrik fiyatlarında çoğunlukla artış, doğalgaz fiyatlarında ise azalış yaşandığı gözlemlenebilir. Türkiye, iddiada belirtildiği gibi enerji fiyatlarında yaşanan artıştan en az etkilenen ülke değil. Eurostat verilerinde yer alan ülkeler arasında elektrik fiyatlarının satın alma gücü paritesine göre en fazla düştüğü ülke Güney Kıbrıs, gaz fiyatlarının en fazla düştüğü ülke ise Finlandiya olmuş.