Özelleştirilen Şeker Fabrikaları Zarar mı Ediyor?

6 Nisan 2018 tarihinde Türkşeker’e ait iki fabrika (Niğde Bor Şeker Fabrikası ve Kırşehir Şeker Fabrikası) gerçekleştirilen ihaleler sonucunda özelleştirildi. Niğde Bor Şeker Fabrikası’nın 330 milyon TL ile Doğuş Çay’a satışı yapılırken Kırşehir Şeker Fabrikası 300 milyon TL ile Tutgu Gıda’ya satıldı. Daha önceki iddia kontrolümüzde Konya Milletvekili Hacı Ahmet Özdemir’in Türkşeker ile ilgili iddiasını incelemiş ve iddiasında edilen zarara ilişkin doğruluk payı bulunmamaktaydı. Ancak belirtilmesi gerekir ki Türkşeker çatısı altında alkol fabrikaları, makine fabrikaları gibi farklı kuruluşlar da bulunmaktadır. Bu analizimizde ise sadece özelleştirme kapsamına alından 14 şeker fabrikası ve cuma günü satışı gerçekleştirilen 2 şeker fabrikasının yıllara göre zararları hakkında bir araştırma yaptık.

Türkşeker’in resmî sitesinde 2001-2016 yıllarına ait faaliyet raporları bulunmakta ve bu raporlarda gelir/giderlerin detaylı açıklamaları yapılmaktadır. En güncel rapor olan 2016 yılında baktığımızda Türkşeker’in işletmelere göre kâr ve zarar raporunda şeker fabrikalarının 2016 yılı zararının 32.859.651,64 TL olduğu görülmekte, ancak ilginçtir ki diğer karlar bakiyesi adı altında bulunan “Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararıyla Bedelsiz Devredilen Varlıklar” zararı ise 31.074.575,35 TL olarak görülmektedir.

2016 yılı faaliyet raporlarından fabrikaların kâr/zararlarını incelediğimizde, cuma günü satışı yapılan Niğde Bor Şeker Fabrikası ve Kırşehir Şeker Fabrikası’nın 2001-2016 yıllarındaki kârı 100.880.325,73 TL olarak hesaplanmıştır. Buna ek olarak belirtilmesi gerekir ki Türkşeker’in özelleştirilme programına alınması T.C Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın resmî sitesine göre 12 Ağustos 2008’dir. Bu bilgi ışığında rakamlara tekrar baktığımızda iki fabrikanın 2001-2008 yıllarındaki kârı 121.257.565,13 TL olarak hesaplanırken, 2009-2016 yıllarında ise 20.377.239,40 TL zarar ettiği görülmüştür.

Not: 2006 yılına ait Bor Şeker Fabrikası hakkında kâr/zarar rakamları açıklanmadığı için 2005 ve 2007 yılları ortalaması alınmıştır.

Son olarak şunu da belirtmek gerekir ki Türkşeker’e ait şeker fabrikalarının kâr/zarar miktarları fabrika bazlı açıklanmasına rağmen; Türkşeker bilançolarında fabrika bazlı açıklanmayan giderler (tazminat giderleri, emekli ikramiyeleri vs.) bulunmakta, ancak aynı şekilde fabrika bazlı açıklanmayan gelirler de (sayım fazlalıkları, duran varlık satışları vs.) mevcuttur. Bu bilgileri mecburi olarak göz ardı ederek yaptığımız analiz, açıklanan faaliyet raporlarındaki fabrika bazlı kâr/zararlarından yola çıkılarak yapılmıştır. Ek olarak 2017 faaliyet raporu henüz yayınlanmadığından ancak 2017’de bütün verilerde köklü değişim beklemek fazla iyimser olacağı için analiz için en güncel olan 2016 raporu kullanılmıştır. Özelleştirme programına alınan fabrikalarının çoğunluğunun kâr ettiği ve çalıştırılmayan dört fabrikadan sadece birinin özelleştirme programına alındığı görülmektedir.