Hanehalkı Tüketim Harcamaları

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2019 yılı hanehalkı tüketim harcaması istatistiklerini yayınladı. 2019’da konut ve kira harcamaları hanehalkı harcamalarının ortalama olarak %24’ünü oluşturdu. Harcamaların yaklaşık %21’i gıda ve alkolsüz içecekler kalemine giderken %16’sını ulaştırma için harcandı. Eğlence ve kültür için cüzdandan çıkan pay ise %3.1’de kaldı.

Tüketim harcamalarının türlere göre dağılımında son 17 yıldaki seyri harcama alışkanlıklarındaki değişimin ip uçlarını veriyor. 2000’lerin başında konut ve gıda harcamaları hanehalkı harcamalarının yarısından fazlasını oluştururken 2019’da ulaştırma harcamaları da bu iki ana kalemin yanına eklendi. Giyim, mobilya ve haberleşme harcamalarının payı düşerken lokanta ve hoteller, eğlence ve kültür ve eğitim harcamalarının payı yükseldi.

Toplam tüketim harcamalarının gelire göre dağılımında eşitsizlik göze çarpıyor. Toplam tüketim harcamasının %43.5’ini en yüksek gelire sahip %20’lik grup yapıyor. En düşük gelire sahip %20’lik kesim ise toplam tüketim harcamasının sadece %6.8’inden sorumlu. 2002’den bu yana yüksek gelirlilerin aldığı paydan %1.5’lik bir azalma olsa da bu en düşük gelir grubuna gitmedi.

Son yirmi yıldaki bu harcama türlerindeki pay değişimi yüksek gelirliler ve düşük gelirliler açısından da farklılaşıyor. En yüksek gelire sahip %20’lik grubun harcamalarında gıda ve konutun payı gittikçe azalıyor. Ulaştırma harcamaları ise konut ve kira harcamalarının payına ulaşmış durumda. Lokanta ve otel ve eğitim hizmetleri harcamalarının payı da son yirmi yılda yükseliş yaşadı.

En düşük gelire sahip %20’lik kesimin harcamalarındaki temel değişimler gıda, giyim ve ulaştırma harcamalarında gerçekleşti. Düşük gelirli hanehalkı 2002’ye göre gıdaya ve giyime bütçesinden daha az pay ayırıyor. Fakat bu pay konut ve kira harcamalarına ve ulaştırmaya transfer edilmiş durumda. Bu gelir grubunda eğlenceye ayrılan payda da artış var.

Eurostat’ın en son açıkladığı 2015 verilerine göre Almanya’da ikamet eden bir hanehalkı harcanabilir gelirinin %11.5’ini gıdaya, % 10.2’sini de eğlence ve kültüre harcıyor. Türkiye’de ise eğlence ve kültüre harcanan pay gıda harcamasının yaklaşık altıda biri kadar.