Enflasyon Gölgesinde Bayramın Maliyeti

"TÜİK, 3 Haziran 2022'de açıkladığı Tüketici Fiyat Endeksi'nde enflasyona etki eden maddelerin (madde sepeti) fiyat değişimlerini Haziran 2022'den bu yana yayımlanmadığı için veriler güncellenmemiştir."

Türkiye'de Kurban Bayramı hazırlıkları başladı. Bayram ritüellerine sıkı sıkıya bağlı aileler için bayramlık alışverişleri ve tatlı siparişleri aile ekonomisinin gündemine yerleşirken hafta sonu tatiliyle beraber beş güne dayanan tatil süresi de kentten kaçmak ya da memleketlerine dönmek isteyenler için bir fırsat olarak göz kırpıyor. Fakat piyasadaki bu hareketlenme son yirmi yılın en yüksek enflasyon oranlarının gölgesinde gerçekleşiyor. 

Bu yıl 8-12 Temmuz arasına denk gelen Kurban Bayramı hız kesmeyen fiyat artışları nedeniyle birçok aile için oldukça zorlu geçecek. Biz de Doğruluk Payı olarak yaklaşan bayramın maliyetindeki değişimlerin izini sürdük. 

Türk kahvesi bayram günlerinin önemli bir sembolü. 2019’da yapılan bir araştırmaya göre de bayramlarda en çok tercih edilen kahve çeşidi %73 ile Türk kahvesi. TÜİK verilerine göre, Türk kahvesinin son bir yılda fiyat değişimi ise %113,81. Türk kahvesinin yanında ikram edilen lokumun fiyatı %125,52 artarken bayram ziyaretlerin vazgeçilmez ikramı kağıtlı şekerlerde son bir yıldaki fiyat artışı %69,02’ye ulaştı. 

Kurban Bayramı’nda ailelerinin yanına dönecek öğrenciler ve akraba ziyareti yapmak için şehir değiştirmek durumunda kalanlar için de şehirler arası yolculuk fiyatları önemli bir bütçe kalemi. Geçen yıla göre şehirlerarası otobüs bilet fiyatlarındaki artış %235’i aştı. Bayramı tatilde değerlendirmek isteyenler için ise yurt içinde bir hafta ve daha fazla süreli turların fiyatları geçen yıla kıyasla %500 arttı. 

Enflasyondaki artış bayramlık kıyafet alışverişine de ket vurdu. Yeni bir gömleğin fiyatı geçen yıla göre yaklaşık %80 daha yüksek. Kadın ayakkabısı %64,83 artarken çocuk pantolon fiyatı son bir yılda %80,20 arttı. 

2018 yılından bu yana emeklilere yılda iki kez emekli ikramiyesi veriliyor. 2018 yılında 1.000 TL olarak belirlenen emekli ikramiyesine 2021 yılına kadar zam yapılmadı. 2021 yılında 1.100 TL olarak belirlendi. 2022 yılında ise 20 Nisan 2022 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan emekli ikramiyesinin 1.100 TL olacağını açıkladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı emekli bayram ikramiyelerinin 5-6 Temmuz’da yatırılacağını açıkladı.

İlk olarak 2018’de verilmeye başlanan emekli ikramiyesi bayram öncesinde yılda iki defa olarak yatırılıyor. 2018’de 1000 TL olarak belirlenen ikramiye 2021’de %10 artırılarak 1.100 TL olmuştu. 2022’de de ikramiyeler bu miktar üzerinden yatacak. Fakat enflasyon dikkate alındığında emekli ikramiyeleri 2018 yılına göre yarıdan daha az bir miktara düşmüş durumda. 2022’de emekli ikramiyesi olarak verilecek olan 1.100 TL, 2018 yılındaki 402 TL’ye tekabül ediyor. DİSKAR’ın 14 Nisan 2022 tarihinde yaptığı açıklamada emekliye enflasyon farkı dahil en az 4.500 TL bayram ikramiyesi verilmesi gerektiği vurgulandı. 2018-2022 yılları arasında dört yılda %10 zam yapıldığı resmi enflasyonun %151, gıda enflasyonunun %186 arttığını ancak emekli ikramiyesine yalnızca bir kez %10 zam yapıldığının DİSKAR tarafından altı çizildi.