Değişen Hayat: Pandemi ve Türkiye 2020-2022

Covid-19’un pandemi olarak ilan edilmesinin ardından iki yılı aşkın bir süre geçti. Yeni normalin getirdiği korkular, sorumluluklar ve tedbirler yaşamlarımızı büyük ölçüde etkiledi. 

Evony ve Konda tarafından hazırlanan “Değişen Hayat-Pandemi ve Türkiye 2020-2022”  başlıklı rapor yeni normalin toplumuna dair önemli bulgular içeriyor. Raporda Covid-19 pandemisi, maske kullanımı, aşı ve pandemi sürecinde etkilenen ekonomi ve psikoloji gibi konularda toplumun yaklaşımı saha çalışmaları ve bireysel görüşmelerden elde edilen verilerle ortaya konuyor. 

Raporda esas olarak KONDA Barometresi olarak 13 yıldır devam eden aylık siyasal ve toplumsal araştırmalar dizisi kapsamında gerçekleştirilmiş 22 farklı saha çalışmasının verileri kullanıldı. Bu araştırmaların her biri Türkiye yetişkin nüfusunu temsil eden bir örneklem vasıtasıyla belirlenen mahalle ve köylerde 2700-3600 kişi ile hanelerinde yüz yüze görüşülerek gerçekleştirildi. Evony için Şubat 2022’de özel olarak projelendirilen bu çalışmada, 26 farklı profilden bireyle derinlemesine görüşmeler yapıldı. Bu görüşmeler sayesinde yeni normalin toplumuna dair niceliksel ve niteliksel önemli bulgulara ulaşıldı.

Pandemi süresince koronavirüs aşısı yaptıranlar, yaptırmayanlara göre daha az sıklıkla dışarı çıkma eğiliminde oldu. Toplumun %48'i koronavirüsün hala çok riskli olduğunu düşünüyor. Bu kişilerden aşı yaptırmamış olanların oranı %34, aşı yaptıranların oranı ise %50. 

Pandemi süresince toplum genelinde maske kullanma eğilimi Haziran 2020’den bu yana hiç %80’in altına düşmedi. Salgının en şiddetli olduğu aylarda toplumun yüzde 95’inden fazlası koronavirüsten korunmak için maske kullandı. Bu oranın içinde aşı yaptıran bireylerin oranı yüzde 83 iken aşı yaptırmayanların oranı da yüzde 74 olarak ölçüldü. Geçtiğimiz yaz aylarından bu yana ise maske kullanımı pandemi koşullarının rahatlamasıyla azalmaya başladı. 

Pandemi süresince kadınlar, erkeklere göre pandemi öncesinde olduğundan daha az sokağa çıkma eğiliminde oldu. Araştırmaya katılan kadınların %36'sı, erkeklerin ise %23'ü gerekmedikçe sokağa çıkmak istemediklerini belirtti. Salgın koşullarının hafiflemesi ile erkekler daha çok sokağa çıkmaya başladı.

Toplumun bir gereklilik sonucu kademeli olarak en hızlı normalleştirdiği koronavirüs önlemi toplu taşıma kullanımı oldu. Araştırmadaki bulgulardan biri de 49 yaş ve üzerindeki her 5 kişiden 1’inin toplu taşıma kullanmaktan kaçındığı oldu. 

Aşılama sürecinin ivme kazandığı Temmuz ve Eylül aylarından sonra toplumun büyük bir kesimi koronavirüse karşı aşılanmış oldu. Araştırmaya katılan yetişkin nüfusa dahil her 10 kişiden 9’u aşısını yaptırdığını belirtti. 

Yaş durumu bakımından çalışma kümelerine göre en çok emekliler aşı yaptırdı. Çalışma hayatına dahil olmaları bakımından ise çalışan kümelerde aşılama daha yüksek oranda seyretti. Aşılama oranı en düşük kümelerden olan öğrencilerde aşı yaptırma oranı yüzde 81’de kaldı. 

Toplumda her 100 kişiden 44’ü pandemi sürecinde kilo aldığını söyledi. Kilo alma durumu yaş gruplarına göre çok farklılaşmazken, kadınların erkeklere göre daha yüksek oranlarda kilo aldığını belirtti. Pandemi sürecinde kadınların %48’i, erkeklerin ise %39’u kilo aldığını belirtti.

Koronavirüsten korunmak için alınan önlemler sıralandığında toplumun, Sağlık Bakanlığı ve bilim insanları tarafından sıralanan önlem listesine uyduğu görülüyor. Genel olarak fiziksel temastan kaçınma, kişisel hijyene dikkat etme ve maske kullanımı konusunda alınan tedbirlere uyma konusunda hâlâ yüksek bir eğilim var. Özellikle yaygın aşılama ve toplumun giderek virüsle yaşamaya alışmasından sonra önlemlere uyma eğiliminde bir düşüş gözlemleniyor.

Toplumun yüzde 62’si koronavirüsten korunmak için özel bir şey tüketmediğini belirtti. Her 10 kişiden 3’ü koronavirüse karşı organik ve doğal beslenmeyi tercih etti. Yüzde 14’lük bir kesim doğal bitki çayları veya yağlarını, yüzde 13’lük bir kesim de vitamin ve benzeri besin destekleri aldı. 

Aşı yaptıranların %65'i, aşı yaptırmayanların ise %60'ı pandemi sonrası hayatın bir yılda normale döneceğini söyledi.