2021 Aralık’ta 17 Merkez Bankası, Politika Faizlerini Yükseltti

2020 ve 2021 yılına damgasını vuran Covid-19 salgını birçok ülkede başta ekonomi olmak üzere sağlık dışındaki alanlarda da etkisini göstermeye devam ediyor. Salgın süresince ekonomideki durgunluk ve devletlerin bu durgunluğun kötü etkilerini azaltmayı amaçladıkları genişlemeci politikaları başta gelişmiş ekonomilerde eski bir sorunu tekrar diriltti: Enflasyon. ABD’de kasımda açıklanan %6,8’lik enflasyon oranı son 40 yılın en yükseğiydi. Avrupa Birliği’nde ise ekim ayına ait yıllık enflasyon, hedeflerin çok üstünde %4,4 olarak gerçekleşti. ABD ve AB Merkez Bankaları da yaptıkları açıklamalarla ekonomiyi soğutmak için 2022 yılında faiz yükseltme mesajları verdiler. 21 Aralık itibarıyla aralık ayında aralarında Rusya, Polonya ve Brezilya’nın da bulunduğu 17 merkez bankası politika faizlerini artırırken bu ay sadece Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Çin Halk Cumhuriyeti politika faizlerini düşürdü.

Türkiye’de 2021 Eylül ayından beri politika faizleri düşürülüyor. 16 Aralık’ta TCMB Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında Türkiye’de faizler 100 baz puanlık indirimle yüzde 14’e düşürüldü. Faiz indirim kararının ilk defa alındığı eylül ayından son PPK toplantısına kadar Türk lirası, ABD doları karşısında yüzde 41 oranında değer kaybı yaşadı. Dünyada ise yerel para birimlerinin değerini korumak ve enflasyon etkisini azaltmak amacıyla politika faizleri artırılıyor.

TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, 2021 yılının Mart ayında göreve gelişiyle birlikte, politika faizini dezenflasyonist etkiyi koruyacak şekilde enflasyon oranının üzerinde artıracaklarını söylemiş; sonraki süreçte enflasyonun yüzde 19,25’e yükselmesiyle birlikte faiz indirimine gidileceği sinyallerini vermişti. TCMB Para Piyasası Kurulu’nun (PPK) 23 Eylül 2021’deki toplantısında politika faizi 100 puan indirilerek yüzde 18’e çekildi. Faizler, 21 Ekim 2021 tarihinde 200 baz puan, 18 Kasım’daki toplantıda ise 100 baz puan ve 16 Aralık’ta 100 baz puan daha indirilerek yüzde 14’e düşürüldü.

Brezilya ve Meksika’da açıklanan enflasyon oranları 2001 yılından bu yana açıklanan en yüksek enflasyon oranları olarak göze çarpıyor. Brezilya’da enflasyon oranı ekim ayı yüzde 8,24, 12 aylık enflasyon oranı ise ülkede yüzde 10,67 olarak açıklanırken, Meksika’da kasım ayında yüzde 7,3 olarak ilan edildi. 2021 yılında iki ülke de; hem enflasyonla mücadele, hem de yerel paranın yabancı para birimleri karşısındaki değerini stabil tutma amacıyla politika faizlerini artırdı. Meksika, 2021 yılının Haziran ayında ilk defa politika faizini artırmaya başlarken; Brezilya 2021 Mart’ında ilk kez faiz artırdı ve aralık ayına gelindiğinde ülkede faizler 2’den 9,25 oranına çıktı.

Brezilya reali, ABD doları karşısında 2021 yılı başından faiz artırma kararının alındığı 18 Mart tarihine kadar yüzde 6,18 değer kaybı yaşarken, Meksika pesosu, ABD doları karşısında faiz artırma kararının alındığı 24 Haziran tarihine kadar yüzde 1 oranında değer kaybı yaşamıştı. 2021 yılının başından bu yana ise Meksika pesosunun değer kaybı yüzde 4,7 oranında olurken, Brezilya reali ise yüzde 8,8 değer kaybetti.

Yerel para birimi kullanan Avrupa Birliği ülkelerinden Macaristan ve Polonya da tüketici fiyatlarındaki artışı kontrol altında tutmak üzere faiz artırma yolunu izliyor. Kasım ayında Polonya’da tüketici fiyatları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7,81 oranında artarken, Macaristan’daki artış yüzde 7,45 seviyesinde gerçekleşti. Ocak 2021’den bu yana Macaristan forinti, ABD doları karşısında yaklaşık yüzde 8,8 oranında değer kaybederken, Polonya zlotisi ise yaklaşık yüzde 9,2’lik bir değer kaybı yaşadı.

Enflasyona ve kurdaki dalgalanmalara karşı iki ülke de faiz artırma yolunu seçti. Macaristan’da yüzde 0,6 seviyesiyle 2021 yılına başlayan politika faiz oranı haziran ayında ilk defa artırılarak 0,9 seviyesine ulaşırken aralık ayında yüzde 2,4 noktasına geldi. Polonya’da ise Ocak 2021’de yüzde 0,1 oranındaki politika faizi Eylül 2021’de ilk defa artırılarak yüzde 0,5’e çıktı. Aralık ayında ise ülkedeki politika faiz oranı yüzde 1,75 oldu.