Türkiye'de Öğretmen Maaşları OECD Ortalamasının Altında

Bu bülten Ceren Satıl tarafından kaleme alınmış olup Doğruluk Payı editörleri tarafından güncellenmektedir. 

Bu yıl da öğretmen ve öğretmen adayları 24 Kasım Öğretmenler Günü’nü ciddi sorunlarla geçiriyor. Gazetelerde ve sosyal medyada atanamadıkları için intihar eden öğretmen adaylarına, geçinemeyen öğretmenlerin ek iş arayışlarına ve Öğretmenlikte Meslek Kanunu'nun yaratacağı sorunlara ilişkin haberlere sıklıkla rastlamak mümkün. Raporlar ve Millî Eğitim Bakanlığı istatistikleri ışığında 2023 yılında Türkiye’de öğretmen ve öğretmen adaylarının durumunu gösteren verileri derledik.

Türkiye’de 2022/2023 öğretim yılı itibarıyla devlet ve özel okullarda olmak üzere 1 milyon 154 bin 383 öğretmen görev yapıyor. Öğretmenlerin % 84,4'ü devlet okullarında çalışıyor. 185 bine yakın öğretmen ise özel okullarda ya da devlet okullarında sözleşmeli olarak çalışıyor.  MEB verilerine göre 2017/2018 öğretim yılından bu yana kamuda çalışan sözleşmeli öğretmen sayısı oranı ise %4'ten %0.5'e düştü.

2019/2020 eğitim öğrenim yılına kadar 3 yıldır özel okullarda  öğretmen sayısı artış eğilimindeydi. Son iki yılda ise özel okulların öğretmen sayılarında yaklaşık %6'lık bir azalma yaşanmıştı. 2022/2023 eğitim öğretim yılı itibariyle özel okullarda öğretmen sayısının geçen yıla oranla %9,7 arttığı görülüyor.

2011 - 20121 döneminde her yıl KPPS Eğitim Bilimleri sınavına  ortalama 360 bin aday girerken bu on yılda her yıl ortalama 40 bin öğretmen devlet okullarına atandı. 2012'de %20'lere kadar çıkan atanma oranı ise 2021'de %5,7 seviyelerinde gerçekleşti.  Her geçen yıl yeni mezun öğretmen adayları bu sayıya ekleniyor. Eğitim-Sen'e göre 600 bine yakın öğretmen adayı atama bekliyor. 

Türk Eğitim-Sen, “24 Kasım Öğretmenler Günü Anketi”nin sonuçlarını 23 Kasım 2022 tarihinde açıkladı. Ankete katılan öğretmenlerin yaşam ve çalışma koşulları ile ekonomik ve mesleki sorunlarını ölçmeyi hedefliyor. Türk Eğitim-Sen 21 bin 412 öğretmen ile internet üzerinden görüşmüş. Araştırmaya katılan öğretmenlerin yüzde 59'u ekonomik durumunu kötü, yüzde 38'i orta ve sadece yüzde 2'si iyi olduğunu belirtmiş. Katılımcıların yüzde 87'si ay sonunda hesabında/cebinde para kalmadığını belirtirken yüzde 86'sı en çok gıdaya daha sonra kredi kartı ve borçlarına bütçe ayırdıklarını ifade etmiş. Katılımcılar fiyat artışlarının temel nedeni olarak Türk lirasının değer kaybı olduğunu belirtmişler. 

Katılımcıların yüzde 80'i eğitim sistemindeki en büyük sorunu öğretmenlerin değer görmemesi olarak tanımlıyor. Öğretmenlik ile ilgili bundan sonra en çok yakınılan problem ise diğer ülkelerdeki meslektaşlarından ücretler ve özlük hakları olarak daha geri bir noktada olmak.

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), seçili ülkelerdeki öğretmen maaşlarını derleyen bir veri tabanına sahip. Bu verilerde öğretmen maaşları satınalma gücü paritesine göre derleniyor ve kamuyla paylaşılıyor.  Ayrıntılı olarak tanımlanmış standart bir mal ve hizmet sepetinin farklı ülkelerdeki fiyat oranı olarak tanımlanan  Satınalma Gücü Paritesi (SGP) farklı ülkeleri karşılaştırma olanağı sağlıyor.  OECD verilerine göre, en az 15 yıl tecrübeye sahip bir ilkokul öğretmeninin yıllık maaşı SGP'ye göre 34 bin 255 dolar. Öğretmen maaşlarını ülkelerin SGP üzerinden hesaplanmış kişi başına düşen gelirle karşılaştırdığımızda ise Türkiye'de öğretmen maaşlarının kişi başına düşen gelirin %98'i olduğu görülüyor. Kolombiya'da öğretmenler ortalama gelirin 2,5 katı maaş alırken Slovakya'da bu oran % 54.