Motorlu Taşıtlardan Ne Kadar ÖTV Alınıyor?

26 Temmuz 2022 tarihinde yayımlanan Resmi Gazete’de Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) genel tebliğinde düzenleme yapıldı. Daha öncesinde “motorlu araçların ÖTV oranlarını bir katına artırma veya sıfıra indirme yetkisi Bakanlar Kurulu’ndayken yeni düzenlemede ÖTV oranları ve matrahlarının alt ve üst sınırını sıfıra indirme veya 3 katına kadar artırma yetkisi Cumhurbaşkanına geçti. ÖTV genel tebliğinde yapılan bu değişimle birlikte motorlu taşıtlardaki ÖTV oranları Türkiye’nin gündemine yerleşti. 

Avrupa Birliği ile uyum çerçevesinde kabul edilen ÖTV, belirli mal veya ürünler üzerinden alınan harcama vergisi. ÖTV’nin uygulandığı ürünler ise sağlığa ve çevreye zararlı mallar ve lüks mallar. Geçtiğimiz yıl devletin vergi gelirinin 205,4 milyar lirası ÖTV’den oluşmuştu. 2021’de ÖTV içinde en fazla pay “Tütün Mamulleri” üzerinden alınırken, ikinci sırada “Motorlu Taşıtlar” bulunuyordu. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB), 2022 yılı için 220,8 milyar ÖTV geliri ön görürken 72,5 milyar lirasının “Motorlu Taşıtlar”dan geleceği tahmininde bulunmuştu.

13 Ocak 2022 tarihli Resmi Gazete’de 2022 yılı için motorlu taşıtlardan alınacak ÖTV miktarı açıklanmıştı. Buna göre, motor silindir hacmi 1,6 cm³’ü geçmeyen araçlardan vergisiz fiyatı 120 bin TL’den düşük olanlara %45 ÖTV uygulanırken, 120-150 bin TL arasındakilere %50, 150-175 bin TL arasındakilere %60, 175-200 bin TL arasındakilere %70 ve 200 bin TL’nin üzerinde olanlara %80 oranında ÖTV uygulanmakta. Günümüz Türkiye koşullarında en uygun fiyatlı araçların vergisiz fiyatı yaklaşık 200 bin TL’den başladığında pratikte %70’in altındaki ÖTV dilimleri geçersiz kalıyor.

Motor silindir hacmi 1,6 cm³’ten küçük ve vergisiz satış tutarının 200 bin TL olduğu bir araç alınmak istendiğinde, devletin belirlediği %70 ÖTV oranı ve %18 KDV ile satış fiyatı 401 bin TL’ye yükseliyor. Hesaplama şu şekilde yapılıyor: 

Aracın vergisiz satış tutarı= 200.000 TL

Aracın ÖTV tutarı = 200.000 TL X 0,7 = 140.000 TL 

Aracın ÖTV dahil satış tutarı = 200.000 TL + 140.000 TL = 340.000 TL

Aracın KDV tutarı = 340.000 TL X 0,18 = 61.200 TL

Aracın Vergiler Dahil Satış Tutarı = 200.000 TL + 140.000 TL + 61.200 TL = 401.200 TL

24 Kasım 2022 tarihinde Özel Tüketim Vergisi’nde matrah düzenlemesi yapıldı. Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla yapılan düzenlemeye göre,

Motor silindir hacmi 1600 metreküp altındaki araçlarda yüzde 45 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 120 bin liradan 184 bin liraya,

Yüzde 50 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 150 bin liradan 220 bin liraya,

Yüzde 60 ÖTV oranı için alınan esas alınan matrah eşiği 175 bin liradan 250 bin liraya, 

Yüzde 70 ÖTV oranı için ise 200 bin liradan 280 bin liraya yükseltildi.

1600 cc ve altına ÖTV düzenlemesi gelirken, motor silindir hacmi daha büyük olan otomobillerin matrahlarındaysa herhangi bir değişikliğe gidilmedi.

Yeni düzenlemeyle birlikte motor silindir hacmi 1600 cc’den küçük ve vergisiz satış tutarının 200 bin TL olduğu bir araç alınmak istendiğinde, devletin belirlediği %50 ÖTV oranı ve %18 KDV ile satış fiyatı 354 bin TL’ye yükseliyor. Hesaplama şu şekilde yapılıyor: 

Aracın vergisiz satış tutarı= 200.000 TL

Aracın ÖTV tutarı = 200.000 TL X 0,5 = 100.000

Aracın ÖTV dahil satış tutarı = 200.000 TL + 100.000 TL = 300.000 TL

Aracın KDV tutarı = 300.000 TL X 0,18 = 54.000 TL

Aracın Vergiler Dahil Satış Tutarı = 200.000 TL + 100.000 TL + 54.000 TL = 354.000 TL

Eurostat verilerine göre, Türkiye hanehalkının %34,8’inin araba sahibi olacak maddi gücü bulunmuyor. AB ülkeleri arasında en kötü durumda olan Romanya’da ise bu oran 23,5. Bu alanda en iyi durumda olan AB ülkeleri ise 1,7 oranla Kıbrıs, 2,4 oranla Malta ve 2,6 oranla Slovenya. Bu kategoride Türkiye için Eurostat’ta bulunan en güncel veri 2020 yılına, en eski veri ise 2006 yılına ait. 2006 yılında %60,7 seviyesinde olan araba maliyetini karşılayamayan nüfus oranı on altı yılda %34,8’e kadar gerilemiş durumda. Ancak Eurostat verilerinde yer alan Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında Türkiye, %53,3 oranlı Arnavutluk’tan sonra araba almaya mali gücü yetmeyen nüfusta ikinci sırada geliyor.