Türkiye’de Elektrik Fiyatı Son Yıllarda Hızla Artıyor

Türkiye’de Elektrik Fiyatı Son Yıllarda Hızla Artıyor

Geçtiğimiz hafta içinde TBMM’de yeni bir Elektrik Piyasası Kanun Teklifi kabul edildi. Yenilenebilir enerji için gereken altyapının yerli üretimle temin etmeyi, yenilebilir ve nükleer enerji yatırımları için gereken bürokratik gereklilikleri azaltmayı amaçlayan düzenleme kayap-kaçık elektrik bedellerinin tüketicilerde tahsis edilmesine devam edilmesine olanak verdiği için eleştiriliyor. CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal da TBMM’de yaptığı basın açıklamasında ilgili kanunu eleştirdi. Sarıbal piyasa odaklı yaklaşımlar nedeniyle Türkiye’de elektrik fiyatının 1990’dan bu yana 3 centten 14 cente çıktığını iddia etti.

Söz konusu elektrik fiyatları olduğundan tek bir değerden söz etmek mümkün olmuyor. Türkiye’de tüketicilerin ödediği birim elektrik fiyatında enerjinin santral maliyetine denk gelen birim enerji bedeli; iletim, dağıtım ve kayıp kaçağı içeren dağıtım bedelinin yanı sıra çeşitli vergi ve fon giderleri de elektriğin fiyatını belirleyen faktörleri oluşturuyor. Elektirk fiyatları ayrıca kullanıcı (sanayi, ticarethane, mesken…) ve tarife (tek zamanlı, üç zamanlı) tipine göre de değişkenlik gösteriyor. Hal böyle olunca elektrik fiyatının uzun vadeli mukayesesini yapmak güçleşiyor.

Türkiye’de 1984 yılında kabul edilen 3096 sayılı yasa ile elektrik piyasasında yap işlet devret dönemi başlamıştır. Bu dönemde üretilen elektriğin tek alıcısı Türkiye Elektrik Kurumu iken 2001’de kabul edilen 628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) kurulmasıyla birlikte elektrik piyasasının serbestleştirilmesi hız kazanmıştır. Dolayısıyla Orhan Sarıbal’ın iddiasına göre elektrik fiyatındaki artışın özellikle 2001 sonrasındaki dönemde hız kazanmış olması beklenmelidir.

Özelleştirme ile Birlikte Elektrik Fiyatlarındaki Artış Hızlanıyor

Güncel elektrik fiyatlarına detayı bir şekilde ulaşmak mümkün olsa da 2000 yılı öncesi için elimizde farklı alternatifler yok. Metodolojisi hakkında fikir edinemediğimiz ancak alanında son derece saygın bir kurum olan Dünya Enerji Konseyi, Türk Milli Komitesi’nin derlediği verilere göre 1990-2004 yılları arasında konut ve sanayi için Türkiye’de elektrik fiyatlarının seyri tablodaki gibi gerçekleşmiştir. Tabloya göre 1990-2004 arasında konutlarda elektrik fiyatı yüzde 117 artarken sanayide bu artış çok daha az, yüzde 20 civarında olmuştur. 

1 Ocak 2016’da belirlenen fiyatlara göre konutlardaki tek zamanlı birim elektrik fiyatı (vergiler ve dağıtım bedeli dahil) şekilde 0,41 kuruş olmuştur. Bu fiyatın yaklaşık yüzde 48’i dağıtım bedeli ve diğer vergilerden oluşurken, elektriğin gerçek fiyatı (birim enerji bedeli) yüzde 52’sini oluşturuyor.  Güncel dolar kurunu 2,91 TL olarak değerlendirirsek bugün konutlarda 1 kWh elektriğin bedeli yaklaşık olarak 14 cent yapıyor. Bu rakam Sarıbal’ın iddiasıyla örtüşüyor. 2008-2016 yılları arasında EPDK tarafından mesken elektrik fiyatlarına yapılan zamlara baktığımız zaman yıllık yüzde 14’ün üzerinde bir artış olduğunu görüyoruz.

Kaynak: http://akillitarife.com/rehber/elektrik-fiyatlari-2016

Sonuç olarak baktığımızda Türkiye’de elektrik fiyatının son yıllarda hızla arttığını ve 14 cent/kWh seviyesine ulaştığını söyleyebiliriz. 2000 öncesi için ulaştığımız kısıtlı sayıdaki kaynaklar da 1990 yılında konutlarda elektrik birim fiyatının 5 cent civarında olduğunu gösteriyor. Bu durumda CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal’ın iddiasında kayda değer ölçüde doğruluk payı vardır.