Kemal Kılıçdaroğlu CHP Genel Başkanı

17 yılda depremle ilgili 58 araştırma önergesi vermişiz. (Parlamento olarak) AK Parti ve MHP milletvekilleri ‘hayır depremi araştırmaya gerek yok’ demişler.

3 Kasım 2020 tarihinde TBMM Grup Toplantısı'nda söylendi.
Okuma Süresi    6 Dakika
Konu : Kent & İmar
Berna
BERNA BÜYÜKBAYRAK
Yayın Tarihi: 5 Kasım 2020 Son Güncelleme: 16 Haziran 2021

17 Yılda Parlamentoya Sunulan Deprem Araştırma Önergelerinin Sayısı 58 mi?

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, 3 Kasım 2020’de partisinin grup toplantısında 30 Ekim Cuma günü İzmir'de meydana gelen depremden önce TBMM'ye depremle ilgili sunulan araştırma önergeleri hakkında konuştu. Kılıçdaroğlu, "Parlamentoya 17 yılda depremle ilgili 58 araştırma önergesi vermişiz. AK Parti ve MHP milletvekilleri ‘hayır depremi araştırmaya gerek yok’ demişler. Demek ki muhalefet 17 yılda 58 kez deprem gerçeğine Parlamentoda dikkati çekmiş” şeklinde açıklamalarda bulundu.

Parlamento Tarafından Son 17 Yılda Depremle İlgili Kaç Araştırma Önergesi Sunuldu?

Kılıçdaroğlu’nun iddiasının ilk kısmında son 17 senede parlamento tarafından meclise sunulan depremle alakalı 58 araştırma önergesi olduğunu iddia ediyor. TBMM internet sitesi üzerinden ulaşılabilen verilerle bu iddiayı incelenebilir. 3 Kasım 2002 seçimleriyle başlayan 22. dönemde muhalefet tarafından CHP’li milletvekillerinden depremle ilgili toplamda 6 araştırma önergesi sunulmuş. Bu önergelerden bazılarında 1 Mayıs 2003’te yaşanan Bingöl depreminin bütün yönleriyle araştırılması talep edilirken bazı önergelerde Marmara Depremi sonrasında yapılan yardımlar ve kamu ihaleleri ile ilgili iddiaların araştırılması istenmiş.

2007-2011 yılları arasındaki 23. yasama döneminde depremle ilgili sunulan araştırma önergelerinin sayısı 6. Bu önergelerinin 2 tanesi MHP milletvekilleri tarafından meclise sunulurken 3 tanesi de CHP milletvekilleri tarafından meclise sunulmuş. Bir araştırma önergesi de 2009’da kapanan DTP’ye ait.

24. yasama döneminde muhalefet partiler depremle ilgili 9 araştırma önergesi vermiş. Bu önergelerden 1 tanesi MHP tarafından İstanbul'un deprem, kentsel dönüşüm gibi çeşitli sorunlarının araştırılmasını talep ederken kalan 8 önergede CHP tarafından TBMM’ye sunulmuş.

7 Haziran 2015’te yapılan genel seçimden sonra TBMM'nin 25. yasama dönemi, seçilen milletvekillerinin yemin ettikleri 25 Haziran 2015 tarihli ilk toplantı ile başlamıştı. Fakat 1 Kasım 2015’te gerçekleşen erken seçimden ötürü 25. dönem 23 Haziran 2015’ten 1 Ekim 2015’e kadar sürdü. Bu yüzden 25. ve 26. dönem aynı tabloda incelendi. 25. dönemde muhalefet tarafından HDP’nin meclise sunduğu depremle alakalı bir araştırma önergesi mevcut.

Kasım 2015 ve Mayıs 2018 arası dönemi kapsayan 26. yasama döneminde depremle ilgili muhalefet tarafından toplamda 14 araştırma önergesi meclise sunulmuş. Bu önergelerden 2 tanesi MHP milletvekillerinin imzasını taşırken 12 tanesi de CHP milletvekillerinin imzasını taşıyor.

27.dönemde depremle ilgili muhalefet partiler tarafından sunulan 12 araştırma önergesinin 8’i CHP milletvekilleri tarafından meclise sunulurken, 2 tanesi HDP, kalan 2 tanesi de MHP milletvekilleri tarafından meclise sunuldu.

Sonuç olarak Kılıçdaroğlu’nun iddia ettiği gibi 2003-2020 yılları arasında depremle ilgili parlamentoya sunulan toplam 58 araştırma önergesi bulunuyor. Bu önergelerden 40 tanesi CHP milletvekilleri tarafından verilmiş.

Depremle İlgili Parlamentoya Verilen Araştırma Önergeleri AK Parti ve MHP Oylarıyla Reddedildi Mi?

Kılıçdaroğlu’nun iddiasının ikinci kısmı verilen araştırma önergelerinin akıbeti ile ilgili. Kılıçdaroğlu bu önergelere AK Parti ve MHP milletvekillerinin ret oyu verdiğini iddia ediyor.Fakat bu iddianın bu kısmının kontrolü için önce birkaç hususa değinmek gerekli. Öncelikle araştırma önergeleri işleme alınıp alınmaması için yapılan oylamalarda hangi milletvekillerinin ret ya da kabul oyu kullandığını bilmek açık kaynaklarla mümkün değil. Bu nedenle, iddianın kontrolü için varsayımsal olarak muhalefet ve iktidar blokunun birbirlerine karşı oy kullandığını kabul ediyoruz ki bunun çoğunlukla işlediğini önerge tartışmalarında da görmek mümkün.

İkinci bir husus olarak ise TBMM’ye sunulan her araştırma önergesinin meclisin genel kurul gündemine girip oylanmadığını dikkate almak gerekiyor. Meclis araştırması açılması için önerge siyasi parti grupları ya da en az 20 milletvekili imzasıyla TBMM’ye sunulabiliyor. Önerge önce Kanunlar ve Kararlar Başkanlığı’na gelerek genel olarak inceleniyor ve esas numarası verilerek gelen kağıtlar listesine alınıyor. Gelen kağıtlar listesindeki bazı önergeler genel kurul gündemine girebiliyor ve ön görüşmesi yapılıyor. Ön görüşme sonucunda meclis araştırmasının açılması için görüşme yapılıp yapılmayacağı oylama yapılarak karar veriliyor. Çoğu önerge ise gündeme alınmıyor ve bir oylamaya da konu olmuyor. Bu önergeler yasama dönemi değişince hükümsüz duruma düşüyorlar.


Depremle ilgili verilen meclis araştırma önergelerinin birçoğu da oylayama bile konu olmadan meclis gündemine alınmamış durumda. Bu nedenle Kılıçdaroğlu’nun depremle ilgili verilen 58 araştırma önergesinin doğrudan milletvekilleri tarafından reddedildiği iddiası da kanıtlarla desteklenmiyor.

Bunun dışında, Kılıçdaroğlu’nun iddiasının zaman dilimini oluşturan 2003-2020 yılları arasında iktidar blokunun oluşturan partiler arasındaki değişim ve  2003-2007 yılları arasında MHP'nin TBMM'de bulunmaması da iddianın tam doğruluğunu olumsuz etkileyen bir unsur. 2018’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanı seçilmesini destekleyen siyasi partiler bir araya gelerek Cumhur İttifak’ını kurmuştu. AK Parti ve MHP arasında kurulan bu ittifak iki partinin büyük ölçüde yasama faaliyetlerindeki tutumlarına da yansımış durumda. Fakat bu tarihten önce MHP, TBMM’de muhalefet blokuyla paralel tutum belirleyen bir partiydi. 2003-2020 arasında depremle ilgili verilen ve bir şekilde sonuçlanmayan 58 araştırma önergesi içinde 2018’den önce MHP tarafından verilen önergeler de var.

Sonuç olarak, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun 3 Kasım 2020’de gerçekleştirdiği grup toplantısında iddia ettiği gibi muhalefet partilerinden 17 yılda depremle ilgili 58 araştırma önergesi parlamentoya sunuldu. Fakat bu 58 araştırma önergesinin hepsi genel kurul gündemine alınmamış ve bu önergeler üzerine oylama yapılmamış. Oylama yapılanların hepsinin AK Parti ve MHP milletvekilleri tarafından reddedildiğini varsaymak ise hatalı çünkü 2018’den önce MHP milletvekilleri tarafından verilen ve sonuçlanmayan araştırma önergeleri de mevcut.

Sonuç olarak;

Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun İddiasında Kısmen Doğruluk Payı Vardır.

Bu iddia kontrolüne dair itirazlarınız varsa bize ulaşabilirsiniz.
Yayın Tarihi:   5 Kasım 2020 Son Güncelleme:   16 Haziran 2021