İddiadaki Şehirler Türkiye'nin En Yüksek Boşanma Oranlarına mı Sahip?

→  İddiada yer alan illerin hepsi, Türkiye ortalamasının altında bir boşanma oranına sahip. Hakkari Türkiye’de en çok boşanma oranına değil en az boşanma oranına sahip il. 

→ TÜİK’in yayımladığı verilere göre Türkiye’de boşanma oranlarının en yüksek olduğu 10 il; İzmir, Antalya, Karaman, Eskişehir, Muğla, Aydın, Denizli, Uşak, Tekirdağ ve Gümüşhane.

Sosyal medyada çeşitli konulardaki istatistikler üzerinden yapılan dezenformatif paylaşımlar, en hızlı yayılan yanlış bilgi türlerinden birisi. Sosyal medya hesapları etkileşim almak için istatistiksel bilgileri manipüle etmek gibi bir stratejiye başvurabiliyor. İstatistiksel verileri bağlamından koparmak, sahte istatistiki veriler üretmek, yanıltıcı grafikler kullanmak ve seçilmiş verilerle yönlendirici sonuçlar üretmek istatistiksel bilgiyi manipüle etmenin yollarından bazıları. Manipüle edilen bu istatistiksel verilerin hızlıca yayılmasının sebebi ise çarpıcı çıktılar içermesi. Tıpkı bir sosyal medya paylaşımında Hakkari’nin boşanma oranı en yüksek il olduğunun iddia edilmesi gibi.

X platformunda 3 Mayıs 2024 tarihinde yapılan bir paylaşımda, Türkiye’de boşanmanın en yüksek olduğu 10 il listelenmiş. Paylaşımda yer alan iller ve boşanma oranları şöyle;

1-Hakkari: %50,00 2-Ardahan: %43,403-Şanlıurfa: %42,914-Kilis: %42,325-Muş: %41,826-Siirt: %41,717-K.Maraş: %41,588-Çankırı: %41,549-Mardin: %41,4310-Şırnak: %40,49

Bu listenin doğru olabilmesi için Hakkari’de her iki evli çiftten birinin boşanmış olması gerekiyor. İddianın kaynağı araştırıldığında, veriler üzerine paylaşımlar yapan bir X hesabı olduğu görülüyor. Bu X hesabının paylaşımında ise söz konusu verilerin  “2023 yılında evlilik süresine göre Türkiye’deki boşanma oranları”na ait olduğu iddia edilmiş. Yani söz konusu verilerin 0-5 yıl arasında evli kalan çiftlerin illere göre boşanma oranını gösterdiği öne sürülüyor. Fakat her iki iddia da doğru değil. TÜİK her yıl, Türkiye'de gerçekleşen evlilik ve boşanmaların il, yaş, uyruk gibi çeşitli kırılımlara göre verilerini içeren Evlenme ve Boşanma İstatistikleri'ni yayınlıyor. İl bazında 2023’te Türkiye’deki boşanma oranlarına ve evliliğinin ilk beş yılında boşananların boşanma oranlarına bakıldığında her iki veride de paylaşımlarda yer alan sonuçların doğru olmadığı görülüyor. 

İl bazında boşanma oranını bulmak için TÜİK’in açıkladığı verilerde kaba boşanma hızına bakmak gerekiyor. Kaba boşanma hızı, bin nüfus başına düşen boşanma sayısını ifade ediyor. İl bazında kaba boşanma hızı, o bölgedeki yaşayan nüfus verisiyle hesaplanıyor. Buna göre Türkiye’de 2023 yılında boşanma oranı en yüksek ilk on il;

Boşanma oranı en yüksek iller arasında, iddiada adı geçen Hakkari, Ardahan, Şanlıurfa, Kilis, Muş, Siirt, Kahramanmaraş, Çankırı, Mardin ve Şırnak illerinin hiçbiri yer almıyor.  İzmir, Antalya, Karaman, Eskişehir, Muğla, Aydın, Denizli, Uşak, Tekirdağ ve Gümüşhane Türkiye’de boşanma oranlarının en yüksek olduğu 10 il. 2023’te Türkiye’de kaba boşanma hızı en düşük olan iller ise şu şekilde;

Paylaşımda Türkiye’deki en yüksek boşanma oranına sahip olduğu iddia edilen iller aslında ülkenin en düşük boşanma oranına sahip. Hakkari, Şırnak ve Muş ülkede nüfus başına en az boşanmanın görüldüğü iller. 2023 yılında Hakkari’de boşananların sayısı 220, Şırnak’ta 247 Muş’ta ise 102 olmuş. Türkiye’de toplam boşanan sayısı ise 171,881. İddiadaki tüm iller, Türkiye’nin boşanma oranı ortalaması olan binde 2,01’nin altında yer alıyor.

2023 yılında boşanmaların %33,4'ü evliliğin ilk 5 yılında gerçekleşmiş. Bu göstergeye il bazında bakıldığında ise paylaşımdakine benzer bir tabloya ulaşmak mümkün. Yani tablonun gösterdiği boşanma oranı değil, 2023 yılında yaşanan boşanmalarının yüzde kaçının evlilik süresinin ilk 5 yılı içinde gerçekleştiği. 

Hakkari’de 2023’te toplamda 102 boşanma gerçekleşmesine rağmen bunların 51’i evliliğin ilk 5 yılı içinde gerçekleştiği için bu göstergede oranı %50. Fakat bu boşanma oranı olarak lanse edildiğinde yanlış yönlendiren bir gönderi ortaya çıkıyor. Hakkari’de 2023’te 1559 çift evlendi, buna karşılık boşanma sayısı ise sadece 102.