Üniversite Mezunu İşsizlerin Oranı İşsizlik Oranının Üstünde Seyrediyor

Son yıllarda açılan üniversite sayısı 200’ü geçerken okuyan öğrenci sayısı da 7 milyona yaklaştı. Üniversite bitirenlerin sayısı hızla artarken, mezunların istihdamları bu sayıya paralel artmıyor. Ülke genelindeki tüm işsizlerin yaklaşık üçte birini üniversite diplomalılar oluşturuyor.

17-18 Haziran 2023 tarihinde 3 milyondan fazla adayın ter döktüğü Yükseköğretim Kurumları Sınavı’nın (YKS) sonuçları 20 Temmuz’da açıklandı. YKS 2023 sonuçlarına ilişkin sayısal bilgilere göre, bir üniversiteye yerleşebilmek için zorunlu bir sınav olan Temel Yeterlilik Testi’ne (TYT) başvuran 3 milyon 527 bin 443 adaydan 531 bin 805’i sınava katılmadı. YKS’nin ikinci aşaması olan Alan Yeterlilik Testi’ne (AYT) başvuran 2 milyon 573 bin 169 adaydan 592 bin 635’i sınava katılmazken Yabancı Dil Testi’ne (YDT) başvuran 338 bin 9 adaydan da 165 bin 6’sı sınava katılmadı.  Katılımcılardan, TYT oturumunda 239, AYT’de 54, YDT’de 3 olmak üzere toplam 296 adayın sınavı geçersiz sayıldı. 2023 YKS tercih işlemleri, 27 Temmuz-8 Ağustos tarihleri arasında yapılacak.

TÜİK, YKS’nin tamamlanmasından kısa bir süre sonra 2022 yılına ait Yükseköğretim İstihdam Göstergeleri'ni açıkladı. TÜİK, verileri idari kayıtların bütünleşik bir veri tabanında eşleştirilmesi ile kurulan Eğitim-İşgücü Veri Tabanı çalışmasını esas aldığını, 2012-2021 yıllarında Türkiye'de bir yükseköğretimden programından lisans ve ön lisans düzeyinde mezun olan ve 2022 yılında Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nde (ADNKS) yer alan bireylerin kayıtlı istihdam oranları, mezuniyetleri sonrası ilk iş bulma süreleri ve aylık ortalama kazançlarını hesaplayarak bültenini yayınladığını açıkladı.

Buna göre lisans mezunlarının kayıtlı istihdam oranı 2021 yılında %71,1 iken, bu oran 2022 yılında %71,7’ye çıktı. Ön lisans mezunları için kayıtlı istihdam oranı ise 2021 yılında %63 iken bu oran 2022 yılında %64,9 olarak hesaplandı.

TÜİK bülten hakkında düştüğü notlarında kayıtlı istihdam altında yer almayan kesimin yüksek lisans-doktora gibi alanlarda eğitime devam etme, kayıt dışı çalışma ve fiilen yurt dışında bulunma gibi nedenlerle sadece işsiz anlamına gelmediğini de ekledi. 

Buna istinaden 2022 yılında ​​Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı, "eğitim durumuna göre işsizlik oranları” incelendiğinde yükseköğretim mezunları arasında işsizlik oranı %11,3 olarak açıklandığı görülüyor. Böylece, yükseköğretim mezunu işsizlerin oranı, 2022’de %10,4 olan genel işsizlik oranının da üstünde oluyor.

En yüksek kayıtlı istihdam oranına sahip lisans bölümlerinde ilk sırada %96 ile özel eğitim öğretmenliği yer alıyor. Özel eğitim öğretmenliğini de sırasıyla %94,3 ile tıp, %91 ile elektrik öğretmenliği, %90,6 ile elektronik öğretmenliği ve %90,1 ile otomotiv öğretmenliği takip ediyor.

Lisans mezunlarının eğitim ve öğretim alanlarına göre kayıtlı istihdam oranında ise ilk sırada %82,8 ile sağlık ve refah alanı yer alıyor. Onu mühendislik, imalat ve inşaat, eğitim ,bilişim ve iletişim teknolojileri ile doğa bilimleri, matematik ve istatistik alanları takip ediyor.

2022 yılında ön lisans seviyesindeyse %91,6 ile polis meslek eğitimi mezunları en fazla iş bulan meslek grubu. Onu kayıtlı istihdam oranına göre sırasıyla elektrik enerjisi üretimi iletim ve dağıtımı, kaynak teknolojisi, metalurji, endüstriyel kalıpçılık takip ediyor. Ön lisans mezunlarının eğitim ve öğretim alanlarına göre kayıtlı istihdam oranında ise, mühendislik, imalat ve inşaat, bilişim ve iletişim teknolojileri, doğa bilimleri, matematik ve istatistik, hizmetler ile tarım, ormancılık, balıkçılık ve veterinerlik alanları öne çıkıyor.

Lisans mezunlarında ortalama ilk iş bulma süresi 2021 yılında 13,6 ay olarak kaydedilirken bu süre 2022 yılında 13,9’a yükseldi. Ön lisans mezunlarının ortalama ilk iş bulma süresi 2021 yılında 14,8 ay iken 2022 yılında 15,3 ay olarak açıklandı. Lisans seviyesinde ortalama ilk iş bulma süresinin en kısa olduğu bölümler, dil ve konuşma terapisi, özel eğitim öğretmenliği, tıp, eczacılık ve ebelik oldu. 

İlk iş bulma süresinin en kısa olduğu ön lisans bölümleri ise 2,7 ay ile polis meslek eğitimi. Onu optisyenlik, aşçılık, sivil havacılık kabin hizmetleri ve eczane hizmetleri izliyor.

TÜİK araştırması lisans ve ön lisans mezunlarının kazançlarını da inceledi. Buna göre lisans mezunları arasında ortalama kazancın en yüksek olduğu alanların başında havacılıkla ilgili bölümler geliyor. Aylık ortalama kazancı en yüksek olan beş bölüm sırasıyla, pilotaj, uçak mühendisliği, matematik mühendisliği, havacılık elektrik ve elektroniği, uçak bakım ve onarım oldu. 

Lisans seviyesinde en düşük kazancı olan meslek grupları ise sırasıyla çağdaş Türk lehçeleri ve edebiyatları, resim, müzik ve tiyatro bölümü mezunları olarak açıklandı.

Ön lisans mezunlarının kazanç durumları incelendiğinde ise aylık ortalama kazancı en yüksek olan beş bölüm; polis meslek eğitimi, perakende satış ve mağaza yönetimi, uçak teknolojisi, marka iletişimi ile elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımı oluyor. Saç bakım ve güzellik hizmetleri, çocuk gelişimi, iç mekan tasarımı ile sosyal güvenlik bölümü mezunları ise ön lisans seviyesinde en düşük kazanan meslek grupları.