Referandumun Bölgesel Değerlendirmesi

Türkiye, son üç yıldaki beşinci seçimini de tamamladı ve resmi olmayan sonuçlara göre seçmenlerin %51,4’ü Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemine “evet” dedi. Referandum sonuçları, anayasa değişikliği için gerekli olan oran açısından oldukça net olsa da, seçim öncesi siyasi partilerin halkoylamasında destekleyecekleri tercihler çerçevesinden bakıldığında çeşitli tartışmalara veri sağladı. Bu tartışmalardan en öne çıkanları, MHP seçmeninin oy tercihinin partinin resmi duruşuyla uyuşmaması ve Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde beklenenden daha fazla Kürt seçmenin evet oyu kullandığı üzerineydi. Bu tartışmalarda noktayı ilçe veya sandık bazında oy değişimlerini analiz etmeden koymak mümkün değil. Biz de düzeyi ulusaldan bölgesele çekerek kabaca değerlendirmemizi sunmak istedik.

Dört Bölge Evet, Üç Bölge Hayır Dedi

Genel değerlendirmede, Nisan 2017 halkoylamasının ilk sonuçları bize dört bölgede evet, üç bölgede hayır oylarının önde bitirdiğini gösteriyor. Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgesi’nde hayır oyları baskın iken, Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde evet oyları ipi önde göğüsledi. Evet oyları Karadeniz Bölgesi’nde %62’ye ulaşırken, hayır oyları Ege Bölgesi’nde %60’ı geçti.

Anayasa değişikliği sürecinde MHP, TBMM’de değişikliğe destek vererek halkoylamasına gitmesini sağlamış ve bu seçimde de anayasa değişikliklerini destekleyeceğini belirtmişti. TBMM’deki diğer muhalefet partileri CHP ve HDP ise hayır kampanyası yürütmüşlerdi. Bu partilerin 1 Kasım 2015 genel seçimlerinde aldıkları oy oranları dikkate alındığında ise meclisteki bu karşıt tercihleri oluşturan kampların oy oranlarının doğrudan halkoylamasına yansımadığı sonucu çıkıyor.

Kasım 2015 seçimlerinde AK Parti ve MHP’nin aldığı oylar dikkate alındığında, halkoylamasında Güneydoğu Anadolu Bölgesi haricinde altı bölgede evet oyunun önde bitirmesi gerekiyordu. Hatta Karadeniz ve İç Anadolu Bölgeleri’nde evet oylarının %75’i aşması beklenebilirdi. Fakat AK Parti – MHP oyları, halkoylamasını beş bölgede potansiyel oylarının ortalama %15 gerisinde bitirdi. Sadece Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde sırasıyla %1,3 ve %3 oranında oylar yükseldi. Bu bölgelerde katılım oranının ülke genelinden düşük olduğunu da hatırlatalım. Ülke genelinde %85 gibi bir katılım oranı yakalanırken, Doğu Anadolu Bölgesi %80, Güneydoğu Anadolu Bölgesi %83 oranında katılım gösterdi. Kasım seçimlerinde bu bölgelerde katılım oranı %2,5 oranında daha fazlaydı.