H-ÜFE, Son 5 Yılda 4 Katına Ulaştı

Hizmet Üretici Fiyat Endeksi (H-ÜFE), belirli bir dönem ve zaman aralığında hizmet sektöründe üreticiler için fiyatların nasıl değiştiğini gösterir. Endeks, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ve Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksine (Yİ-ÜFE) ek olarak, ülke ekonomilerinin makroekonomik göstergeleri arasında ve enflasyon hesaplamaları için önemli bir yere sahip.

Hizmet sektörü, OECD ülkeleri GSYİH’leri içinde en büyük payın sahip olmasına rağmen, bu sektörde fiyatların değişimine dair takip edilen endeksler, mal/ürün fiyat endekslerine göre oldukça az gelişmiş durumda. Bu azgelişmişlikte ‘mal ve ürünlerin’ ekonomik göstergelerin şekillenme sürecinde hizmet sektöründen daha büyük bir etkiye sahip olmasının yanında, hizmet üretici fiyat endekslerinin hesaplanmasının oldukça zahmetli ve pahalı bir süreç olmasının da etkisinden bahsetmek gerekiyor.

Türkiye’de H-ÜFE değişimleri oranları, 2017’den bu yana kamuoyuyla paylaşıyor.

H-ÜFE madde sepeti; Ulaştırma ve Depolama, Konaklama ve Yiyecek, Bilgi ve İletişim, Gayrimenkul, Mesleki-Bilimsel ve Teknik, İdari ve Destek Hizmetleri olmak üzere altı temel kategoriyi içeriyor. Ciro araştırması ve ulusal hesaplar dayanarak belirlenen sepetin ürün ağırlıkları da her aralık ayında yeni araştırma ve hesaplara dayanarak değişime uğruyor. Buna göre 2022’de H-ÜFE, 3.379 iş yerinin 309 temel hizmet ürününe ait 11.238 fiyat düzeyi ortalamalarını içeriyor.

Temmuz 2022 itibarıyla hizmet üretici fiyat düzeyleri, beş yıl içinde dört katına ulaştı. Endekse sektörel bakış, fiyatların en çok 2017’ye göre neredeyse 7 katına ulaştığı ‘gayrimenkul hizmetleri’nde arttığını, gayrimenkuldeki yükselişi fiyatların 5 katına ulaştığı ‘ulaştırma ve depolama hizmetleri’nin takip ettiğini gösteriyor. Bu beş yıl içinde fiyat düzeylerinde en az değişime uğrayan sektör ise yaklaşık 2 katına ulaşan endeks değeri ile ‘bilgi ve iletişim hizmetleri’ olmuş.

H-ÜFE’de 2021’in ilk 11 ayı boyunca %30 ortalamasını koruyan yıllık artış oranları, Aralık ayında %54,89 olarak ölçüldü. Yükselişini artırarak sürdüren H-ÜFE yıllık değişimi Temmuz 2022’de %90,56’ya ulaştı. 

Yıllık H-ÜFE değişiminde gerçekleşen büyük artışların özellikle Türk Lirasında hızlı değer kaybının başladığı 2021’in son aylarından itibaren gerçekleşmesi dikkat çekici. Hizmet sektöründe en büyük payı alan ulaştırma gibi kalemlerin ithalata büyük oranda bağlılığı ölçümlerdeki bu değişimlerin önemli bir sebebi olarak gösterilebilir. 

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksinin (Yİ-ÜFE) bu aralıkta uğradığı değişim oranları da bu etkiyi kanıtlıyor;

H-ÜFE’de rekor yükselişlerin başladığı Kasım 2021’de, yıllık değişim oranları 2003’ten bu yana ilk defa %50’yi aşan Yİ-ÜFE’de de yükseliş sürüyor. Son ölçümlere göre Temmuz 2022’de, Yİ-ÜFE yıllık değişimi, %143,75 ile Ocak 1995’ten bu yana ulaştığı en yüksek seviyede. Artışların ve Yİ-ÜFE / H-ÜFE arasında oluşan makasın sürmesi, fiyat düzeylerinin tüketiciler için olduğu kadar hizmet üreticiler için de yükselmeye devam edebileceğine işaret ediyor.