Dünyada Profesyonel Ordu ve Zorunlu Askerlik

15 Temmuz darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL kapsamında birbirinin ardı ardına KHK’lar çıkmaya devam ediyor. Darbe girişiminden sonra başlayan açığa almalar ve gözaltı kararları Silahlı Kuvvetlere de yansımış durumda. Ayrıca geçtiğimiz günlerde düzenlenen Yüksek Askeri Şura (YAŞ) ile alınan kararlarla da orduda önemli bir yapılanma değişikliğine gidileceği belli oldu. Biz de bu noktada dünyadaki profesyonel ordu sahibi ülkeleri ve zorunlu askerliğin olduğu ülkeleri sizler için derledik.

Zorunlu Askerlik Nedir? Nerelerde Mevcut?

Zorunlu askerlik, belirli bir yaşa ulaşmış (genellikle erkek) nüfusun belirli bir süre boyunca kamu hizmeti yerine getirmesi anlamına geliyor. Söz konusu kamu hizmeti çoğunlukla zorunlu askerlik şeklinde olsa da, bazı ülkelerde askerlik yerine başka alanlarda hizmet şeklinde de tamamlanabiliyor.

Zorunlu askerliğin tarihi ise oldukça eskilere, Fransız Devrimi dönemlerine kadar gidiyor. Özellikle ulus devletlerin ortaya çıkışı ve iki dünya savaşı da zorunlu askerliğin ve dolayısıyla geniş nüfuslu orduların da yerleşmesi demek oldu.

Aşağıdaki listede zorunlu askerlik veya kamu hizmetinin olduğu ülkeleri görebilirsiniz.

Yukarıdaki listede gördüğünüz ülkelerden Avusturya, Estonya, Finlandiya, İsviçre, Yunanistan ve Tayvan’da askerlik hizmeti yerine kamu görevi seçeneği mevcut. Bolivya ve Danimarka’da ise zorunlu askerlik hizmeti ancak ordudaki gönüllülerin sayısının yetersiz olduğu durumlarda geçerli. Nitekim Danimarka ordusunun çoğunluğu gönüllü askerlerden oluşuyor.

Dünyada Zorunlu Askerlik Olmayan Ülkeler Hangileri? Profesyonel Orduya Geçiş

Zorunlu askerliğin olmadığı, veya sonradan kaldırıldığı ülke sayısı oldukça fazla. İncelediğimiz 89 ülkenin 35’inde zorunlu askerlik veya kamu hizmeti varken, geri kalan 54 ülkede ise bu hizmet yok. Aşağıdaki listede zorunlu askerliğin olmadığı ülkeleri görebilirsiniz.

Zorunlu askerlik İngiltere’de 1960 yılında kaldırılmış. Avustralya ve Yeni Zelanda’da ise 1972 yılında kaldırılmış. 1994 yılında Belçika ve Güney Afrika da bu kararı alırken, Hollanda’nın zorunlu askerliği kaldırması 1997 yılına tekabül ediyor. Bu trendi takip eden diğer ülkelerden İspanya 2001 yılında, Portekiz 2004 yılında, Çek Cumhuriyeti 2005 yılında, Lübnan ve Romanya 2007 yılında, Bulgaristan ve Hırvatistan 2008 yılında, Polonya 2009 yılında ve Arnavutluk 2010 yılında zorunlu askerliği kaldırmış. Bu listede dikkat çeken ülke ise Çin. Çin Halk Kurtuluş Ordusu mevcudu bakımından en büyük ordulardan biri ancak ülkede zorunlu askerlik hizmeti yok, ordu gönüllülerden oluşuyor. Fakat, 18 yaşını geçmiş tüm bireylerin orduya kaydolması gerekiyor. Arzın oldukça yüksek olması sebebiyle, ordu bu kayıtlar arasından seçim yapıyor. Dolayısıyla kağıt üstünde zorunlu askerlik olmasına rağmen, pratikte 18 yaşını geçmiş her birey orduya alınmıyor, önemli bir kısmı kamu hizmetine yönlendiriliyor.

Dünyada özellikle son dönemlerde profesyonel ordulara geçiş söz konusu. 27 AB üyesi ülkeden 21’inde zorunlu askerlik yok. 28 NATO ülkesinin ise 23’ünde profesyonel ordu mevcut. Özellikle 2000’lerin başından itibaren dünyada zorunlu askerliğin yerini giderek profesyonel ordulara bıraktıklarını söylemek yanlış olmaz.

Kaynaklar

Dünyada Zorunlu Askerlik

Zorunlu Askerlik ve Profesyonel Ordu ile İlgili Bilgesam Bilgi Notu

Metin Gürcan’ın Konuyla İlgili Yazısı