AB ve Türkiye’de Hanehalkı Yapısı

TÜİK yakın zamanda “İstatistiklerle Aile 2016” bültenini yayınladı. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre hazırlanan büten, 2014’ten bu yana hanehalkı yapısında gerçekleşen değişimlere odaklanıyor. TÜİK bülteninden çok kısa bir süre sonra EUROSTAT da 1 Haziran Dünya Ebeveynler Günü vesilesiyle AB’de aile yapısına odaklanan ayrı bir bülten yayınladı. Bu farklı kaynaklardan da faydalanarak 2016’da Türkiye ve AB’de aile yapılarını karşılaştıran bir bülten hazırladık.

Avrupa’da da Türkiye’de de Hane Nüfusu Azalıyor

Bültenin dikkat çektiği ilk değişiklik hanehalkı büyüklüğündeki değişim. Türkiye’de 2012’de 3,7 olan ortalama hanehalkı büyüklüğü 2016’da 3,5’e düştü. Hanehalkının en kalabalık olduğu il 6,7 kişi ile Şırnak iken en düşük olduğu il ise 2,7 kişi ile Çanakkale oldu. AB’de ise ortalama hanehalkı nüfusu 2,3 kişi. Hane nüfusunun en kalabalık olduğu AB ülkesi 2,8 kişi ile Hırvatistan, en az kalabalık olan ise 1,8 kişi ile İsveç oldu.

Tek Kişilik Haneler hem AB’de, hem Türkiye’de Artıyor

Hanehalkının küçülmesinin yanı sıra son yıllarda yalnız yaşayan insan sayısı da artış gösterdi. Tek kişilik hanehalklarının oranı 2014’te %13,9’dan 2016’da %14,9’a yükseldi. AB’de ise tek kişilik hane oranı 2005’ten beri %4,1’lik rekor bir artışla ve toplam hanehalkının %33,4’üne tekabül eder hale geldi.

Yalnız Ebeveyn ve Çocuklardan Oluşan Hane Oranı Artıyor

Yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından veya yalnız ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan aileleri tanımlayan “çekirdek aile” profilinde de son dönemde değişiklikler oldu. 2014’te Türkiye hanehalklarının %67,4’ü çekirdek aileye tekabül ederken 2016’da bu oran ufak bir azalışla %66,4’e düştü. Çekirdek aile grubu içinde yalnız ebeveyn ve çocuklardan oluşan ailelerin sayısı 2014’ten bu yana %7,6’dan %8,2’ye yükseldi. Bu grubu oluşturan yalnız annelerin oranının (%6,5) yalnız babaların (%1,7) çok üzerinde olduğu görülüyor. Yalnız ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu iller 2016 yılında %10 ile İzmir, %9,8 ile Adana ve %9,7 ile Malatya, en düşük olduğu iller ise %5,8 ile Bayburt, %5,9 ile Tokat, %6,2 ile Bitlis, Nevşehir, Burdur ve Yozgat oldu. Avrupa çapında ise tek ebeveynli çocuklu aile oranı Türkiye’nin çok üzerinde, %15 seviyesinde. Hırvatistan (%5) tek ebeveynli aile alanında AB’de en düşük orana sahipken, bu alanda en yüksek ortalamaya sahip olan ülke Danimarka (%30).

Türkiye’de bir veya birden fazla çocuğa bakmakla yükümlü çekirdek ve geniş ailelerden oluşan hanehalkı oranı %68,5 seviyesinde.  Avrupa’da ise toplam çocuklu hanehalkı oranı %30 seviyesinde. AB’de çocuklu hane oranının en yüksek olduğu ülke %41 ile İrlanda olurken, Almanya ve Finlandiya %22’lik çocuklu hane oranı ile bu alanda en düşük orana sahip ülkeler oldu. Bakılmakla yükümlü olunan çocuk sayısına göre değerlendirildiğinde AB ülkelerinin çoğunluğunda ailelerin tek çocuğu olduğu ortaya koyulurken sadece Hollanda, İsveç, İrlanda ve Danimarka’da iki çocuklu hane sayısının tek çocuklulara göre yüksek olduğu görülüyor.

Kaynaklar

Eurostat Hanehalkı İstatistikleri Eurostat Çocuklu Aileler Bülteni TÜİK İstatistiklerle Aile 2016