Yabancı Sermayenin Üretim ve İstihdama Etkisi Ne Kadar?

Yabancı Sermayenin Üretim ve İstihdama Etkisi Ne Kadar?

TBMM’de gündem 2016 yılı bütçesi hazırlıklarına odaklanmış durumda. Plan ve Bütçe Komisyonunda konuşan HDP Muş Milletvekili Ahmet Yıldırım, Türkiye’ye giren sermayenin dijital bir yapıda olduğunu, istihdamı ve üretimi arttırmadığını iddia etti.

Türkiye’de Üretim ve İstihdam Artıyor

Ahmet Yıldırım’ın iddiasını incelemek için üretim ve istihdam verileri ile yabancı sermaye girişi arasındaki ilişkiyi ele almak gerekiyor. Ancak yabancı sermaye-üretim ya da yabancı sermaye-istihdam arasında doğrudan ilişki kuran çeşitli akademik teoriler olmakla birlikte, resmi kaynaklarda konuyla ilgili istatistiklere rastlamadık. Bu nedenle öncelikle Türkiye’de üretim ve istihdam performansında yıllar içinde yaşanan değişime bakacağız. Bunun yanında yabancı sermaye ile büyüme oranları arasındaki ilişkiyi ele alacağız.

Öncelikle sanayi üretimini ele alalım. TÜİK verilerine göre 2010 yılını baz alan mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeksler aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Görüldüğü gibi önceki yıla göre sanayi üretiminin azaldığı yıllar sadece 2008 ve 2009 yıllarıdır ve genel olarak bakıldığında sanayi üretimi düzenli olarak artmaktadır.

İstihdam konusunda da benzer bir tabloyla karşı karşıyayız. 2002-2014 yıllar arasında yaklaşık 5,5 milyon kişilik bir istihdam artışı yaşanmış.

Görüldüğü gibi hem sanayi üretimi hem de istihdam açısında Türkiye’de 10 yıldan fazla süredir bir artış var. Bu alanlardaki artışın yabancı sermaye artışı ile arasındaki doğrudan ilişkiyi bilememekle birlikte, sermaye girişi ile büyüme hızı arasındaki bağlantıya da bakmamızda fayda var.

Yabancı Sermaye Girişi Arttı, Büyüme Yavaşladı

Konuyla ilgili olarak tanınmış ekonomi Mahfi Eğilmez faydalı bir çalışma yapmış. Eğilmez yazısında, 1950 – 2002 arasında Türkiye’ye doğrudan yabancı sermaye yatırımı girişinin 15,1 milyar dolar olduğunu, 2003 – 2014 arasında ise bunun yaklaşık 10 katı bir giriş yaşandığını ve 148,2 milyar doları bulduğunu belirtiyor. Ancak şaşırtıcı bir şekilde, yabancı sermaye girişinin çok daha az olduğu 1950-2002 döneminde ortalama büyüme hızının %5,1 olduğunu, sermaye girişinin 10 kat arttığı 2003-2014 yılları arasında ise büyüme hızının %4,7’de kaldığını görüyoruz.

Mahfi Eğilmez bu orantısız ilişkinin sebepleri arasında Türkiye’ye giren yabancı sermayenin önemli bir bölümünün yeni üretim kapasitesinden ziyade, şirket ve tesislerin özelleştirmelerinden kaynaklandığını, bir bölümünün ise devamlı istihdam ve üretime katkısı olmayan inşaat sektörüne yatırımdan ibaret olduğunu ifade ediyor.

Genel bir değerlendirme yapıldığında Türkiye’de son yıllarda istihdam ve üretimde bir artış yaşanmış olmasına rağmen, bu gelişmelerde yabancı sermaye girişinin doğrudan bir etkisi gözlemlenemiyor. Ancak, bu yabancı sermayenin sadece dijital ortamda olduğuna dair ve üretim, istihdam konularına etkisinin olmadığına dair de bir kesinlik söz konusu değil. 

Sonuç olarak, HDP Muş Milletvekili Ahmet Yıldırım’ın iddiasında kısmen doğruluk payı vardır.