Hukukun Üstünlüğü Konusunda Kötü Durumdayız

Hukukun Üstünlüğü Konusunda Kötü Durumdayız

TBMM’de 6 Ocak 2016’da gerçekleştirilen Genel Kurul’da söz alan CHP İstanbul Milletvekili Gülay Yedekci, AK Parti’nin anayasa değişikliği teklifini eleştirdi. Yedekci konuşmasının bir bölümünde Türkiye’nin hukukun üstünlüğü konusunda 113 ülke arasında 99. sırada olduğunu iddia etti.

Hukukun Üstünlüğü Endeksi 2016 Çalışması

The World Justice Project tarafından yürütülen “Hukukun Üstünlüğü Endeksi (Rule of Law Index)” çalışması yıllık olarak hazırlanan kapsamlı bir çalışma. Raporun 2016 sürümü 113 ülkeyi dikkate alıyor. 100.000’in üzerinde kişi ile yapılan anket çalışmasına ve uzman görüşlerine dayanan çalışma, hukukun üstünlüğünün gündelik hayatta nasıl uygulandığı konusuna odaklanıyor. Hukukun üstünlüğü çalışması 8 temel alan altında kümelenmiş 44 göstergeyi dikkate alarak bir değerlendirme yapıyor. Bu sekiz alan hukukun üstünlüğü ile doğrudan alakalı olan hükümet yetkilerinin kısıtlanması, yolsuzlukların önlenmesi, yönetimde şeffaflık, temel haklar, nizam ve güvenlik, idari yaptırımlar, adil hukuk ve cezai adalet başlıklarından oluşuyor.

Rapor hukukun üstünlüğü kavramını, ayrımcılık yapmaksızın herkesin hukuk karşısında hesap verebilir olması ve hukuki sistemin yeteri kadar anlaşılır, tutarlı ve temel insan haklarıyla uyumlu olması çerçevesinde değerlendiriyor. Hukukun uygulanış biçimi ve araçlarının yanı sıra, hukuk uygulayıcılarının, yani hakim ve savcıların da yeteri kadar kalifiye ve tarafsız olmaları da hukukun üstünlüğünü belirleyen faktörler olarak dikkate alınıyor.

Listede İlk Dört Sırayı İskandinav ve Nordik Ülkeleri Aldı

Raporda hukukun üstünlüğü konusunda en iyi performansa sahip olan ülkeler ağırlıklı olarak Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’da yer alıyor. Bu ülkeleri Doğu Asya ve Pasifik bölgesi ülkeleri takip ederken, listenin en alt sıralarında ise ağırlıklı olarak Güney Asya ülkeleri yer aldı. Rapor bölgesel sıralamanın yanı sıra, ülkeleri gelir grubuna göre de sınıflandırıyor. Türkiye raporda coğrafi olarak Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinde yer alırken, ekonomik sınıflandırmaya göre ise üst orta gelirli ülkeler arasında değerlendiriliyor.

Çalışmada en yüksek puanla zirvesinde yer alan ülke Danimarka oldu. Danimarka’yı sırasıyla takip eden dört ülke ise Norveç, Finlandiya, İsveç ve Hollanda oldu. Rapora göre 113 ülke arasında 99’uncu sırada bulunan Türkiye, geçtiğimiz yıla göre 8 basamak birden gerilemiş. Türkiye bulunduğu coğrafya özelinde ise 13 ülke arasında da son sırada yer alıyor.

Geçen seneki performansıyla kıyaslandığı zaman Türkiye’nin en bariz gerileme yaşadığı alanlar ise nizam ve güvenlik ile idari yaptırımlar oldu. Türkiye’nin sıralamada kullanılan 8 alanda elde ettiği ekonomik, bölgesel ve küresel sıralama ise tablodaki gibi gerçekleşti.

Özenle hazırlanmış, güvenilir bir kaynak olarak kabul edilebilecek olan “Hukukun Üstünlüğü Endeksi 2016” iddiayı doğular şekilde bir manzara ortaya koyuyor. Bu durumda CHP İstanbul Milletvekili Gülay Yedekçi’nin iddiasında doğruluk payı vardır.