Türkiye'de Kayıt Dışı Ekonomi

Türkiye'de Kayıt Dışı Ekonomi

MHP Manisa milletvekili Erkan Akçay, Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmeleri sırasında yaptığı açıklamada Türkiye’de kaçakçılık hacminin GSYİH’nin % 27’sine yani 415 milyar liraya denk geldiğini iddia etmiştir.

Öncelikle bu açıklamanın geçtiği bağlamı dikkate aldığımızda burada kaçakçılık olarak nitelendirilen şey genel olarak "kayıt dışı ekonomi" olarak adlandırılan olgudur.

Kayıt Dışı Ekonomi Nedir?

Kayıt dışı ekonomi, Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) hesaplarını elde etmede kullanılan ve bilinen istatistiksel yöntemlere göre tahmin edilemeyen gelir yaratıcı ekonomik faaliyetlerin tümü olarak ifade edilmektedir.

Bir başka tanıma göre ise fiilen gerçekleşmiş olmasına rağmen kaydı tutulmayarak, kamu idarelerinin denetimi dışında kalan her türlü ekonomik işlem ve faaliyet kayıtdışı ekonominin tanımını oluşturmaktadır.

Kayıt dışı ekonomiyi oluşturan faaliyetlerin içeriğindeki çeşitlilik ekonominin o alanını adlandırmada da kendini göstermektedir. Akçay’ın kullanmayı tercih ettiği kaçakçılık aslında kayıt dışı ekonomiyi oluşturan birçok daldan biridir. Kayıt dışı ekonomi olarak adlandırılan her şeye kaçakçılık demek hatalı sonuçlara götürebilir.

Ülkelerde kayıt dışı ekonominin büyüklüğünü çeşitli farklı yollarla yaklaşık olarak ölçülebilmektedir. Fakat bu veriler daha çok akademik amaçlı olarak oluşturulmuştur.

Türkiye'de Kayıt Dışı Ekonominin Seyri

Kayıt dışı ekonomi ve ölçümü ile ilgili taradığımız makalelerden çıkan sonuç Türkiye’de kayıt dışı ekonomi büyüklüğünün 1999’da % 32,1 olduğu ve 2007’de bu oranın % 29,1’e düştüğü yönünde.

2007 sonrası için ise bu verileri takip edebileceğimiz resmi ve akademik bir kaynak bulamadık. Bu yüzden konuda otorite sayılabilecek kişilerin açıklamalarını takip ettik.

• Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 26 Şubat 2013’te yaptığı açıklamada kayıt dışı ekonomiyi son 10 yılda 5 puan düşürdüklerini iddia etmiş, fakat açıklamada tam bir rakam yok.
• TESK Başkanı Bendevi Balandöken, 31 Ekim 2013’te yayınlanan açıklamasında ise kayıt dışı ekonominin GSYİH’nin % 27’sine denk geldiğini belirtmiş.
• Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in 4 Ocak 2014’te, Project Syndicate sitesinde yayınlanan yazısında kayıt dışı ekonominin 2013 yılı itibariyla milli gelirdeki payının % 26,5’e indiğini belirtmiş.

Tüm bu verileri değerlendirdiğimizde, Türkiye’de kayıt dışı ekonominin büyüklüğünü % 26 – 27 seviyelerinden tahmin etmek mümkün gözüküyor.

Bu durumda Akçay’ın iddiasında rakamların büyük ölçüde doğru fakat “kaçakçılık” kelimesinin kullanımını yanıltıcı olduğu sonucuna varabiliriz.

MHP Manisa milletvekili Erkan Akçay’ın iddiasında kısmen doğruluk payı vardır.