Elektrik Üretimi de, Tüketimi de Rekor Düzeyde

Elektrik Üretimi de, Tüketimi de Rekor Düzeyde

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi’nin hazırladığı "Türkiye Enerji Raporu" vesilesiyle gerçekleştirilen sunumunda önemli açıklamalarda bulundu. Yıldız, Türkiye’nin elektrikte 43 bin megawatt’la tüm zamanların üretim rekorunu kırdığını iddia etti.

43 bin megawatt ne ifade ediyor?

Taner Yıldız’ın iddiasını analiz etmek için öncelikle enerji terminolojisindeki birkaç temel noktaya değinerek işe başlayabiliriz. Öncelikle kurulu güç ve üretim kavramlarından ne kastedildiğine bakalım. Bir elektrik santralinin ya da ülkenin toplam kurulu gücü, tesisin ya da ülkenin toplam elektrik üretim kapasitesi anlamına gelir. Bir diğer deyişle bir elektrik üretim sisteminin maksimum çalışma kapasitesine kurulu güç diyebiliriz. Örneğin bir hidroelektrik santralinin 24 megawattlık kurulu gücünün olması, bu santralin optimum koşullar sağlandığı takdirde, teknik olarak saatte maksimum 24 megawatt/saat (MWh) elektrik üretebileceği anlamına gelir.

Hidroelektrik santral örneğiyle devam edecek olursak, bir santralin kurulu gücünün ne kadarını kullanabileceği, HES’in çeşidine bağlı olarak (depolamalı ya da nehir tipi diyelim) rezervuarın doluluk oranına ya da akarsuyun akış hızına göre değişiklik gösterebilir. Herhangi bir elektrik santralinin maksimum kapasite çalışması dışsal faktörler nedeniyle her zaman mümkün değildir. Dolayısıyla çoğunlukla birim zamanda üretilen elektrik miktarı kurulu güç ya da üretim kapasitesinin altında kalmaktadır. Ülke bazında ele alacak olursak kurulu güç, toplam elektrik üretim sisteminin (ör: kömür, doğalgaz, petrol, hidroelektrik, rüzgar, güneş, vb.) kapasitesini tanımlamaktadır.

Türkiye’nin son 10 yıldaki elektrik kurulu gücü ve üretim performansı tabloda gösterilmektedir;

Ancak Taner Yıldız’ın sözünü ettiği rekor, kurulu güç ya da üretim miktarlarından farklı bir değere işaret ediyor. Yıldız’ın rekor olarak tanımladığı değer üretim değil, tüketimle alakalı olan “ani puant” için kullanılan değerdir. Puant değerini (peak load) belirli bir zaman diliminde elektrik talebinin ulaştığı zirve olarak tanımlayabiliriz. Türkiye’de ve kuzey yarım kürenin büyük kısmında elektrik puant değerinin en yüksek seviyeye ulaştığı dönem genellikle yaz aylarına denk gelir. Saat olaraksa puant değere, gerek çalışma ortamlarında, gerekse evlerde elektrik talebinin zirve yaptığı öğleden sonra 3 ila 8 saatleri arasında ulaşılması olasıdır.

TEİAŞ internet sitesindeki erişime açık verilerde 1980-2013 arasında yakalanan ani puant değerlerini bulmak mümkün. TEİAŞ verilerine göre sürekli bir artış gösteren puant değerler sadece 2009 ve 2013 yıllarında ufak düşüşler yaşamıştır. Enerji İşleri Genel Müdürlüğü (EİGM) sitesinde bulunan, Aylık Enerji İstatistikleri Raporu’ndan anladığımıza göre 2014 rekoru 41.003 MW ile Eylül ayında kırılmıştır. Son olarak TEİAŞ’ın 30 Temmuz 2015 tarihli Türkiye Elektrik Üretimi Günlük Raporunda 43.289 MW ani puantla yeni bir rekor kırıldığını görüyoruz.

Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi, Taner Yıldız demecinde tüketim ve taleple alakalı olan puant değerinden değil, üretim miktarından bahsediyor. Elektrik talebi ya da puant değer hesaplanırken üretim miktarının yanı sıra ithal ve ihraç edilen elektriğin de dikkate alınması gerekmektedir. Eğer Yıldız, üretim yerine anlık talep 43.000 MW ile rekor kırmıştır deseydi, bu tamamıyla doğru bir ifade olurdu. Yine de belirtmek gerekir ki Temmuz ayının ilk 30 günündeki 22.376.591 MWh’lik üretimi bir rekor olarak kabul edebiliriz.

Sonuç olarak, gerçekten de hem enerji üretiminde hem de ani puant değerindeki rekorların doğruluğuna rağmen, iddianın ifade edilişindeki yanıltıcılıktan ötürü Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın iddiasında ancak kayda değer ölçüde doğruluk payı vardır.