Ekonomik Özgürlük Sıralamamız Ne Anlatıyor?

Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, 16 Mayıs 2019 tarihinde katıldığı İç Güvenlik Birimlerinin iftar programında gündeme dair değerlendirmelerde bulundu. TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Tuncay Özilhan’ın 15 Mayıs 2019 tarihli konuşmasında Türkiye ile ilgili bazı istatistiklere yer vermesini eleştiren Erdoğan, benzer istatistiklerde Türkiye’nin çok iyi olduğu birçok alanın da olduğunu söyledi. Buna örnek olarak ekonomik özgürlük endeksinde Türkiye’nin 180 ülke içinde 68. sırada olduğunu iddia etti.

Ekonomik Özgürlük Nedir?

Heritage Foundation’a göre ekonomik özgürlük, her insanın kendi emeğini ve malını kontrol etmesini kapsayan temel hakkı olarak tanımlanıyor. Ekonomik olarak özgür bir toplumda; bireylerin istedikleri şekilde çalışma, üretme, tüketme ve yatırım yapma özgürlüğü olduğu kabul edilirken hükümetin; emeğin, sermayenin ve malların serbestçe dolaşmasına izin verdiği görülüyor.

Ekonomik Özgürlük Endeksi

Ekonomik Özgürlük Endeksi, ekonomik özgürlük ve çeşitli sosyal ve ekonomik hedefler arasındaki pozitif ilişkiyi göstermekte. Bu bağlamda; toplum sağlığı, çevre temizliği, kişi başına düşen servet, insani gelişme, yoksulluğun ortadan kaldırılması ve demokrasi ekonomik özgürlük ile yakından ilgili kavramlar.

Heritage Foundation’ın yayınladığı Ekonomik Özgürlük Endeksi, ülkeleri 100 puan üzerinden değerlendiriyor. Puanlamaya göre ülkeler “özgür değil”, “çoğunlukla özgür değil”, “kısmen özgür”, “çoğunlukla özgür” ve “özgür” kategorileri altında yer alıyor.

Heritage Foundation’ın yayınladığı Ekonomik Özgürlük Endeksine göre Türkiye, 2019’da bir önceki yıla kıyasla tam 10 sıra geri giderek 68. sırada yer almış. Heritage Foundation’ın raporuna göre bu gerileme, Türkiye’de yargı etkinliği ve hükümet harcamalarındaki düşüşün iş ve çalışma özgürlüklerindeki mütevazı artışları aşması nedeniyle gerçekleşmiş. Sonuç olarak 2019’da Türkiye’nin ekonomik özgürlük puanı 0,8 puan düşerek 64,6 olarak kaydedilmiş. Türkiye bu puan ile “kısmen özgür” ülkeler sınıflandırmasında yer alıyor.

Yine aynı raporda, Ekonomik Özgürlük Endeksine göre Türkiye’nin Avrupa’da 44 ülke arasında 33. sırada geldiği belirtilirken 64,6’lık ekonomik özgürlük puanı ile Türkiye’nin bölgesel ortalamanın altında kaldığı ancak dünya ortalamasının bir miktar üzerinde seyrettiği ifade edilmiş.

Türkiye’nin geçmiş yıllardaki ekonomik özgürlük puanına baktığımızda ise 1995’den bu yana ortalama 62,7’lik bir ekonomik özgürlük puanına sahip olduğunu görmekteyiz. Grafikte de gördüğümüz üzere 2002 ve 2008 yılları arasında Türkiye’nin ekonomik özgürlük puanı dünya ortalamasının altında seyretmiş. Ancak 2009 yılı itibariyle Türkiye’nin ekonomik özgürlük puanının dünya ortalamasının üzerine yeniden çıktığını söylemek mümkün.

Bunun yanı sıra, Ekonomik Özgürlük Endeksinde dünya sıralamasına baktığımızda 90,2’lik puanla Hong Kong’u birinci sırada görmekteyiz. Hong Kong’u takip eden ülkeler sırasıyla Singapur, Yeni Zelanda, İsviçre ve Avustralya.

Sonuç olarak Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın iddiasında yer verdiği gibi 2019 yılı Ekonomik Özgürlük Endeksine göre Türkiye’nin 180 ülke içinde 68. sırada olduğu doğru. Bununla birlikte ekonomik özgürlük puanı sıralamasında 2018 yılında 58. sırada yer alan Türkiye’nin 2019’da tam 10 sıra gerileyerek 68. olduğunu da eklemek gerek. Avrupa içinde de bu alanda konumu pek parlak değil.