İlkokul ve Ortaokullarda Okullaşma Oranı Geriliyor mu?

Cumhuriyet Halk Partisi Grup Başkanvekili ve Manisa Milletvekili Özgür Özel, 11 Eylül 2019 tarihinde TBMM’de gerçekleştirdiği basın açıklamasında milli eğitim istatistiklerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Konuşmasında, cumhuriyet tarihi boyunca okullaşma oranlarının sürekli arttığını belirten Özel; 4+4+4 eğitim sisteminin başladığı gün %98,67 olan ilköğretim okullaşma oranının, 2018/’19 döneminde ilkokullarda %91,92’ye, ortaokullarda ise %93,28’e düştüğünü öne sürdü.

Söz konusu okullaşma oranlarına Milli Eğitim Bakanlığı’nın Milli Eğitim İstatistikleri raporlarından ve TÜİK’ten ulaşabiliyoruz. Her iki kaynakta da okullaşma oranları net ve brüt olmak üzere iki şekilde açıklanıyor. Özgür Özel’in iddiasında yer verdiği oranlar, net okullaşma oranları olduğu için biz de net okullaşma oranları üzerinden bir değerlendirme yaptık.

Net okullaşma oranlarına dair en eski veriler 1994 yılına ait. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus, 1994-97 seneleri arasında zorunlu eğitimin 5 yıl olması nedeniyle ilköğretimde okullaşma oranının ilkokul ve ortaokul olarak iki kademe için ayrı ayrı yayınlanmış olması. 1997 yılında zorunlu eğitimin 8 yıla çıkarılmasının ardından ise bu oran, tek başlıkta “ilköğretim okullaşma oranı” olarak açıklanmaya başladı. Ancak 2012’de geçilen 4+4+4 eğitim sistemiyle birlikte, okullaşma oranları yeniden ilkokul ve ortaokul olarak ayrı ayrı yayınlanmaya başladı. Bu nedenle biz de bu üç dönemin okullaşma oranlarını, farklı tablolarda derledik. 

1994’den beri yayınlanan net okullaşma oranları incelendiğinde, okullaşma oranlarının senelere göre farklılık gösterdiği görülüyor. Örneğin 1994-97 yılları arasında ilkokul ve ortaokul okullaşma oranlarında ciddi bir değişiklik yaşanmadığı söylenebilir.

Bununla birlikte, 2000-2004 yılları arasında ilköğretim okullaşma oranlarında bir düşüş söz konusu. Ancak 2004/’05 ve 2013/’14 dönemleri arasındaki 10 yıllık periyotta ise okullaşma oranlarında tekrar bir artış eğilimi görmekteyiz.

4+4+4 eğitim sistemine geçildiğinden beri ise okullaşma oranları, daha önce de belirttiğimiz üzere, ilkokul ve ortaokul şeklinde ayrı ayrı yayınlanıyor. Tabloda da görülebileceği üzere, 2012’den bu yana hem ilkokul hem de ortaokul düzeylerinde gerçekleşen okullaşma oranlarında üç kez düşüş, üç kez de artış yaşandı. Genel olarak değerlendirdiğimizde ise bu 7 yıllık periyotta net okullaşma oranlarında ilkokul düzeyinde gözle görülür bir düşüş fark edilirken ortaokul düzeyinde ciddi bir değişiklik yaşanmadığını söyleyebiliriz.

Öte yandan CHP milletvekili Özel’in iddia ettiği gibi, 2011/’12 döneminde ilköğretimde net okullaşma oranı %98,67 olarak gerçekleşti. Her ne kadar Özel’in iddiasında yer verdiği iki dönem arasında doğrudan bir kıyaslama yapamasak da ilkokul ve ortaokul olarak ayrı ayrı değerlendirdiğimizde dahi; 2018/’19 döneminde ilkokul ve ortaokullarda gerçekleşen okullaşma oranlarının, 2011/’12 dönemindeki ilköğretim okullaşma oranından bir hayli düşük olduğunu söyleyebiliriz.

Bir başka deyişle, 4+4+4 eğitim sistemine geçilmeden hemen önceki 2011/’12 döneminde gerçekleşen %98,67’lik ilköğretim okullaşma oranı, Özgür Özel’in de öne sürdüğü gibi, geçtiğimiz yıl gerçekleşen %91,92’lik ilkokul okullaşma oranından ve %93,28’lik ortaokul okullaşma oranından oldukça yüksek.

Genel bir değerlendirmede Özgür Özel’in iddia ettiği gibi, cumhuriyet tarihi boyunca net okullaşma oranlarında sürekli bir artış söz konusu olmasa da bir artış ivmesi olduğunu söylemek mümkün. Bununla birlikte, Özel’in de belirttiği gibi, 2011/’12 döneminde %98,67 olarak gerçekleşen ilköğretim net okullaşma oranı; 2018/’19 döneminde düşerek ilkokul düzeyinde %91,92, ortaokul düzeyinde ise %93,28 olarak gerçekleşti.