Sosyal Adalet Endeksinde Türkiye

CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, 10 Aralık Salı günü TBMM’de düzenlediği basın toplantısında BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin kabul edilişinin 71. yıl dönümünü hatırlatarak, Türkiye’nin insan haklarındaki durumuna dair açıklamalarda bulundu. Türkiye’nin insan hakları karnesinin kırıklarla dolu olduğunu belirten Tanal, Avrupa Birliği ve OECD ülkeleri arasında hazırlanan Sosyal Adalet Endeksi Raporu’na göre, sosyal adalet endeksinde Türkiye’nin 41 ülke arasında 40. sırada geldiğini söyledi. Bununla birlikte Tanal, söz konusu raporda yer alan adil eğitim ve yoksulluğun önlenmesi gibi alt başlıklara da değindi. Biz de CHP Milletvekili Mahmut Tanal’ın Sosyal Adalet Endeksi’ne ilişkin iddialarını inceledik.

Sosyal Adalet Endeksi, Alman Bertelsmann Vakfı’nın Avrupa Birliği ve OECD ülkelerinde yürüttüğü araştırması neticesinde hazırlanan ve 41 ülkenin yer aldığı bir uluslararası rapor. Yaklaşık 260 sayfadan oluşan 2019 yılı Raporu’nda; yoksulluğun önlenmesi, adil eğitim, işgücü piyasasına erişim, sosyal hayata dahil olma ve ayrımcılığa uğramama, nesiller arası adalet ile sağlık olmak üzere toplam altı başlıkta araştırmada yer alan 41 ülke inceleniyor.

1- Türkiye, Sosyal Adalet Endeksi Raporu’na göre, 41 ülke arasında 40. sırada.

Raporun giriş bölümünde yer alan Sosyal Adalet Endeksi’ne göre, sosyal adalet puanı en yüksek ülkeler sırasıyla İzlanda, Norveç, Danimarka, Finlandiya ve İsveç. Sosyal adalet puanı OECD ortalaması 6,09 iken Türkiye 4,86 puan ile Bulgaristan ve Romanya’nın hemen ardında 40. sırada yer alıyor. Bir başka ifadeyle Türkiye, Meksika’dan sonra en düşük sosyal adalet puanına sahip ülke konumunda.

2- Türkiye "istihdam piyasasına erişim" başlığında 41 ülke arasında 37. sırada yer almaktadır.

Raporda yer aldığı üzere; işgücü piyasasına erişimde en iyi durumda olan ülkeler İzlanda, Japonya, Yeni Zelanda, Çekya ve Birleşik Krallık iken bu alanda OECD ortalaması 6,91 puan olarak gerçekleşti. Türkiye ise 6,05 puan ile Şili ve Slovakya’nın hemen gerisinde 37. sırada geliyor. İşgücü piyasasına erişim başlığında Türkiye’nin ardından sırasıyla Fransa, İtalya, İspanya ve Yunanistan geliyor.

3- Türkiye, yoksulluğun önlenmesinde 41 ülke arasında 31. sırada.

Sosyal Adalet Endeksi’nde yoksulluğun önlenmesine dair bir başlık da mevcut. Yoksulluğun önlenmesinde en başarılı ülkeler; İzlanda, Danimarka, Finlandiya, Çekya ve Norveç iken en düşük puanlı ülkeler ise Meksika, İsrail ve Amerika oldu. Bu alanda OECD ortalaması 5,67 puan iken Türkiye 4,06’lık puanıyla 31. sırada bulunuyor.

4- “Sosyal hayata dahil olma ve ayrımcılığa uğramama” başlığında Türkiye, 39. sırada.

Raporda yer alan “sosyal hayata dahil olma ve ayrımcılığa uğramama” başlığında Norveç, 8,39 puan ile birinci sırada geliyor. Sıralamada Norveç’i; Danimarka, İzlanda, Lüksemburg ve Hollanda izliyor. Bu alanda OECD ortalaması 6 iken Türkiye, 4,52 puan ile sondan üçüncü, yani 39. sırada yer alıyor. Güney Kore ve Bulgaristan ise sıralamada Türkiye’nin ardından gelerek en düşük puanlı ülkeler oldu.

5- OECD ülkeleri arasında Türkiye, “adil eğitim fırsatları” başlığında 41 ülke arasında sonuncu.

Raporda yer alan bir diğer veri, adil eğitime dair. Adil eğitim puanı sıralamasında Danimarka, Norveç, İsveç, Kanada ve İzlanda başta gelen ülkeler iken OECD adil eğitim puanı ortalaması 6,23 olarak gerçekleşti. Adil eğitim başlığında Türkiye ise 4,70 puan ile sonuncu sırada geliyor. Bununla birlikte raporda belirtildiği üzere Türkiye, araştırmaya dahil edilen 41 ülke arasında nüfusu en az eğitimli ülke oldu.

Genel bir değerlendirmede CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal’ın iddiasında yer verdiği gibi Sosyal Adalet Endeksi’nde ve alt başlıklarında Türkiye, sıralamada son sıralarda geliyor. Bu bağlamda Türkiye, araştırmanın yürütüldüğü 41 AB ve OECD ülkesi arasında; işgücü piyasasına erişim başlığında 37., yoksulluğun önlenmesinde 31., sosyal hayata dahil olma ve ayrımcılığa uğramama alanında 39. ve adil eğitimde ise son sırada yer alıyor.